Στον αντίποδα του politically correct κινείται το εξαιρετικό μυθιστόρημα του σχετικά νέου συγγραφέα,Λευτέρη Μαυρόπουλου,«ΤΟ ΑΛΛΟ ΜΙΣΟ ΜΟΥ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ» (Εκδ.ΙΝΔΙΚΤΟΣ,σελ.277) ,(86) που εντυπωσιάζει με την δύναμη της γραφής του και όχι μόνο...

Ο Μαυρόπουλος έγραψε ένα βιβλίο περιγράφοντας την ιστορία μιάς κατεστραμμένης οικογένειας,ξεκινώντας από τα «πέτρινα χρόνια» της δικτατορίας του Μεταξά,περνώντας στον εμφύλιο και στη μεταπολεμική Ελλάδα. Μιας οικογένειας που έπεσε θύμα της πολιτικής κατάστασης της χώρας μετά την μικρασιατική καταστροφή,θύμα του μίσους και του εμφύλιου σπαραγμού,θύμα των πολιτικοοικονομικών καταστάσεων που διαμόρφωσαν αυτή τη χώρα.

Ξεκινώντας με ήρεμο τόνο,στην αρχή νομίζεις ότι θα διαβάσεις ένα αγροτικό δράμα,μιά ηθογραφία εποχής.Σκηνές της βορειοελλαδίτικης επαρχίας,οικογένεια με πολλά παιδιά,καθημερινός αγώνας στα καπνοχώραφα γιά το μεροκάματο και η μάνα να προσπαθεί να τα φέρει βόλτα.Ο σύζυγος Μιχάλης,λεβέντης-δουλευταράς,δωρική μορφή,χωρίς να το καλοκαταλάβει μπλέκει με τα πολιτικά.Χωρίς ουσιαστική πολιτική συνείδηση,ψυχανεμίζεται ότι η εξέγερση των καπνεργατών είναι γιά το καλό του,προσπαθεί να αφυπνίσει τις κοιμώμενες συνειδήσεις των κατοίκων του χωριού του αλλά μπλέκει με τον ισχυρό παράγοντα της περιοχής,τον μεγαλοκτηματία Μηνά, που τον θεωρεί αρχιεπαναστάτη και του κάνει τον βίο αβίωτο.Συμμετέχοντας στις μεγάλες διαδηλώσεις της Θεσσαλονίκης το 36,χώνεται βαθιά στις ταραχές,συλλαμβάνεται,βασανίζεται και αυτοκτονεί μέσα στη φυλακή.
«Συνήλθε μέσα σ’ένα σκοτεινό κελί-μόνο από την οροφή υπέφωσκε ένα αχνό φως που τρύπωνε από ένα φεγγίτη καλυμμένο με μεταλικό πλέγμα.Όλη η περιοχή της λεκάνης του ένας πόνος.Ήταν γυμνός και τα ρούχα του πεταμένα δίπλα.Με πολλή δυσκολία έριξε πάνω του το πουκάμισό του χωρίς να το κουμπώσει και φόρεσε το παντελόνι του.Τα παπούτσια τα έβαλε σε μιά άκρη.Πεσμένος στα τέσσερα ψηλάφησε όλο το πάτωμα-άλλο από ξεραμένα περιττώματα δεν βρήκε τίποτα.Κάθησε κάτω και στήριξε την πλάτη του στον τοίχο.Στα χέρια του κρατούσε τα παπούτσια.Αφού αναγνώρισε το δικό του,το άλλο το άφησε κάτω.Του πήρε πάνω από ώρα να αποκολλήσει το τακούνι.Στη συνέχεια πιέζοντας το πίσω μέρος του παπουτσιού στο τσιμεντένιο δάπεδο κατόρθωσε να σπρώξει προς τα μέσα τις πρόκες που συγκρατούσαν το τακούνι.Χρησιμοποιώντας τα δόντια του έβγαλε μιά απ’αυτές-είχε μήκος περίπου τρία εκατοστά.Λίγο αργότερα σηκώθηκε όρθιος και έστρεψε το πρόσωπό του στον τοίχο.Στερέωσε το καρφί με τα δάχτυλα,χρησιμοποιώντας και τα δυό του χέρια,στον τοίχο έτσι ώστε η αιχμή να είναι ελεύθερη.Έκανε μιά πρόβα φέρνοντας το μέτωπό του μέχρι να ακουμπήσει στην αιχμηρή άκρη του καρφιού κι έπειτα έγειρε το κορμί του προς τα πίσω και με μιά γερή κουτουλιά έμπηξε την πρόκα στο κρανίο του σχεδόν ίσαμε το κεφάλι.Πέφτοντας το σώμα του χτύπησε στις λαμαρίνες της σιδερένιας πόρτας του κελιού και ο θόρυβος αντηχούσε γιά μερικά δευτερόλεπτα στο κελί και στους διαδρόμους.Ύστερα από λίγο ακουστήκαν βήματα να πλησιάζουν βιαστικά.Η πόρτα ξαμπαρώθηκε και μπήκε μέσα ένας άντρας με λάμπα πετρελαίου-έσκυψε πάνω από το σώμα του νεκρού Μιχάλη και το ερευνούσε με προσοχή.Κάποτε είδε το καρφί μπηγμένο στο μέτωπο και έψαξε στις αρτηρίες του λαιμού του γιά σφυγμό.Ο άντρας με τη λάμπα σηκώθηκε όρθιος και,αφού ξεστόμισε ένα «τον πούστη!»,έφυγε τρέχοντας αφήνοντας την πόρτα του κελιού ανοιχτή.Ο πατέρας μου δεν είχε σφυγμό-είχε πεθάνει.»


Ο μεγάλος γιός του Κυριάκος ,ορκίζεται να εκδικηθεί αλλά ο «διώκτης»Μηνάς δεν αφήνει ούτε αυτόν σε χλωρό κλαρί.Θέλει να «καθαρίσει»όλη την οικογένεια διότι τους θεωρεί εστία κομμουνιστικών αναταραχών στην περιοχή του.Γιά να γλυτώσει ο Κυριάκος βγαίνει στο αντάρτικο,γυρίζει πίσω μόνο το κομμένο κεφάλι του σε ένα σακί-η μάνα παθαίνει εγκεφαλικό και παραλύει.Ο κύκλος του αίματος έχει ανοίξει και δεν θα κλείσει ποτέ.

Ο μικρότερος γιός της οικογένειας γεννιέται μετά τον θάνατο του Μιχάλη αφού συνελήφθη λίγο προτού μπλέξει ο πατέρας.Μιχάλη τον λένε κι’αυτόν και είναι ο αφηγητής και κεντρικός χαρακτήρας της ιστορίας.Από μωρό παιδί μεγαλώνει με την ιδέα της εκδίκησης,και όταν παραλαμβάνει το κεφάλι του Κυριάκου,ξέρει ποιόν θα κατονομάσει ως ηθικό αυτουργό.Λίγο μετά ο «φασίστας»Μηνάς πληρώνεται με το ίδιο νόμισμα πέφτοντας νεκρός.Γιά να γλυτώσουν τον μικρό Μιχάλη,αφού όλες οι υποψίες πέφτουν επάνω του,τον φυγαδεύουν στην Άνδρο σε ένα μοναστήρι.Ο Μιχάλης μεγαλώνει,σπουδάζει στην Αθήνα,αλλά το μυαλό του είναι στην εκδίκηση προς οτιδήποτε «χαφιεδίστικο» και «εξουσιαστικό».Οργανώνει μιά σειρά δολοφονιών,τα θύματα βρίσκονται με μισό πορτοκάλι στο στόμα.Είναι το «σήμα κατατεθέν» της οικογένειας.Η μάνα τους κάθε βράδυ έδινε στα παιδιά και στον άντρα της από μισό πορτοκάλι γιά επιδόρπιο.Εάν κάποιος ήταν απών,το μισό του πορτοκάλι τον περίμενε,και η οικογένεια αυτή δεν είχε τίποτα άλλο,παρά μόνο "απόντες"...

Το μυθιστόρημα μετά το πρώτο μισό του,παίρνει έναν ιλιγγιώδη ρυθμό.Το μίσος κυριαρχεί,το αίμα θριαμβεύει.Ο Μιχάλης δεν ζει παρά μόνο με τη σκέψη της εκδίκησης προς την κοινωνία.Παιδί που μεγάλωσε χωρίς πατέρα,παιδί που ουσιαστικά δεν το ήθελε η μάνα του (το βιβλίο ξεκινάει με την σκηνή που η Κατερίνα επισκέπτεται τον ιερέα του χωριού γιά να μεσολαβήσει στον Θεό,να μη πιάσει κι’άλλο παιδί αφού είχε ήδη έντεκα-δώδεκα,δεν θυμάμαι πόσα),παιδί-γεννημένος εκδικητής.Σαν ένας άλλος Νετσάγεφ,είναι ένας μηδενιστής που οργανώνει τα φονικά με επιστημονική ακρίβεια και τα εκτελεί χωρίς συναισθηματικά μπλοκαρίσματα.Όταν ο έρωτας μπαίνει στη ζωή του,προτιμά να τον «κάνει πέρα» παρά να αλλάξει τον ρυθμό και την πορεία των φόνων.

Το πρόβλημα στο βιβλίο είναι το τέλος του.Μου φάνηκε αμήχανο και χωρίς φαντασία.Αναγνωρίζω το πρόβλημα του συγγραφέα διότι είχε μπει σε ένα τούνελ,σε μία διελκυστίνδα φονικών και κάπου έπρεπε να καταλήξει όλο αυτό.Προτίμησε την ανατροπή ώστε να συνδέσει κατά κάποιο τρόπο την αρχή με το τέλος,και να δείξει ότι μετράει μεν το κληρονομικό βάρος αλλά όλοι μπορούν να είναι καλοί και κακοί ταυτόχρονα.Λειτουργεί μεν,αλλά μάλλον αδικεί την υπόλοιπη προσπάθεια.Επίσης είναι φανερή η τάση του Μαυρόπουλου προς μελοδραματικές καταστάσεις,η φιγούρα της μάνας βγάζει δάκρυ και ωθεί προς τον άκρατο συναισθηματισμό.Δυνατός μυθιστορηματικά χαρακτήρας,κάπου όμως δεν κολλάει με το υπόλοιπο μυθιστόρημα.

Παρ’όλες αυτές τις (κατά την πρσωπική μου άποψη) μικροατέλειες,εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα από τα πιό δυνατά και συγκλονιστικά ελληνικά βιβλία των τελευταίων χρόνων.Δεν υπάρχει σελίδα που να σε αφήνει αδιάφορο.Οι περιγραφές κυρίως των βίαιων σκηνών είναι τόσο ζωντανές που σε αρπάζουν από τον λαιμό,ενώ οι χαρακτήρες όλων των πρωταγωνιστών είναι ολοζώντανοι και ιδιαίτερα δυναμικοί.Η ιστορική ματιά σε ταραγμένες εποχές είναι καίρια και ουσιαστική,μπορεί να συμφωνείς ή να διαφωνείς με ορισμένα σημεία αλλά είναι η δύναμη της γραφής που σε παρασέρνει και τα προσπερνάς,ενώ το εύρημα με τα πορτοκάλια είναι μεγαλοφυές.

Στο μυθιστόρημα αναγνωρίζουμε πολλές καταστάσεις που θα μας θυμίσουν γεγονότα πρόσφατα .Οι «προοδευτικοί» ιερωμένοι,τα αδέρφια-εκτελεστές,τα εγκλήματα που δείχνουν αναίτια.Ο Μαυρόπουλος με μυθοπλαστικές ικανότητες που ξαφνιάζουν δίνει νόημα στον όρο «σύγχρονο ελληνικό πολιτικό μυθιστόρημα»,σε σημείο που να τοποθετεί ψηλά τον πήχυ γιά ενδεχόμενες συγκρίσεις με ομοτέχνους του. Ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις γύρω από το μυθιστόρημα γράφτηκαν αρκετές,όλες συμφωνούν όμως ως προς την αξία του.
Τυχερός ο εκδότης που τού’πεσε στα χέρια ένα τέτοιο βιβλίο,τυχερός όμως κι ο συγγραφέας που το έργο του υποστηρίχθηκε από μιά έκδοση τέτοιας αισθητικής.