Έντονη συγκίνηση και μεγάλη απόλαυση που μόνο η κλασσική λογοτεχνια μπορεί να σου προσφέρει,εισπράττεις από την ανάγνωση του αριστουργηματικού μυθιστορήματος του έξοχου Wilkie Collins, «Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΣΠΡΑ»(The Woman in white), (Εκδ.Ηλέκτρα,σελ.828),(91).Δεν μπορώ παρά να εκφράσω τον ενθουσιασμό μου γι’αυτό το βιβλίο που κατά την άποψή μου είναι γεμάτο από αρετές.Ως γνήσιος aficionado της κλασσικής βρετανικής λογοτεχνίας του 19ου αιώνα όπως αυτή εκφράστηκε κυρίως μέσα από τα έργα του Ντίκενς,των αδερφών Μπροντέ,του Θάκεραιη,της Ώστιν,της Έλιοτ,του Στήβενσον και αρκετών άλλων,βρήκα στο μυθιστόρημα του Κόλινς ένα αντιπροσωπευτικότατο δείγμα αληθινής λογοτεχνίας.

Η «Γυναίκα με τα άσπρα» είναι ένα λαϊκό ανάγνωσμα της εποχής (1860),το οποίο δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό που εξέδιδε ο Τσαρλς Ντίκενς,All year round γιά περίπου 10 μήνες.Λόγω του ύφους του,μιάς που εκτός των άλλων είναι μιά «ιστορία μυστηρίου»,κρατούσε σε αγωνία τους χιλιάδες αναγνώστες του περιοδικού,αποκτώντας φανατικούς θαυμαστές των πρωταγωνιστών του δράματος.Κυκλοφόρησαν αρώματα,ρούχα,μουσικά κομμάτια Woman in white και άλλα παραφερνάλια,ενώ συγγραφείς όπως ο Θάκεραιη και ο Έντουαρντ Φιτζέραλντ ενθουσιάστηκαν τόσο πολύ με τους χαρακτήρες του βιβλίου που διοργάνωναν αναγνωστικές βραδιές σπίτι τους γιά να διαβάσουν τη συνέχεια του βιβλίου.Ακόμα και τώρα το βιβλίο συνεχίζει να απασχολεί τον κόσμο.Ένα «χτύπημα» στο Google με τον τίτλο και τον συγγραφέα σε οδηγεί σε 295.000 παραπομπές,ενώ το musical του δαιμονιου A.L.Weber στηριγμένο στο βιβλίο παίζεται επί χρόνια στο West End του Λονδίνου.

Ποιά είναι λοιπόν η ιστορία που συναρπάζει τόσο κόσμο γιά σχεδόν 150 χρόνια?Η Γυναίκα του τίτλου είναι η Ανν Κάθερικ,μιά αινιγματική φιγούρα πάντα ντυμένη στα άσπρα η οποία είναι κλεισμένη στο ψυχιατρείο από έναν λόρδο/βαρονέτο,τον Πέρσιβαλ Γκλάϊντ, λόγω ενός μυστικού που γνωρίζει και μπορεί να του καταστρέψει τη ζωή.Η Γυναίκα με τα άσπρα όμως παρ’ότι καθορίζει την πορεία του μυθιστορήματος απέχει από το να είναι και η πρωταγωνίστρια της ιστορίας.Ένας νεαρός ζωγράφος,ο Γουόλτερ Χάρτραϊτ ερωτεύεται την πλούσια ορφανή Λώρα Φέρλι,όταν αποδέχεται τη θέση του δασκάλου ζωγραφικής στην κατοικία εκείνης.Η πανέμορφη Λώρα ζει στο Λίμεριτζ Χάους,ένα πύργο κάπου στον Αγγλικό Βορρά μαζί με την αδικημένη εμφανισιακά αλλά πανέξυπνη και ικανότατη ετεροθαλή αδερφή της Μάριαν Χάλκομπ υπό την προστασία ενός αδιάφορου θείου.Κάποια στιγμή ο Γουόλτερ βλέπει σε μιά βόλτα του στο χωριό την «Γυναίκα με τα άσπρα» και προς μεγάλη του έκπληξη διαπιστώνει ότι μοιάζει με την Λώρα σαν δυό σταγόνες νερό.Η πανέμορφη Λώρα έχει υποσχεθεί να παντρευτεί τον βαρονέτο Γκλάϊντ και παρά τον έρωτα της γιά τον Γουόλτερ δεν μπορεί παρά να πραγματοποιήσει την υπόσχεσή της παρότι εξομολογείται στον μέλλοντα σύζυγο της ότι η καρδιά της είναι δοσμένη αλλού.Μετά από αυτή την εξέλιξη,ο άμοιρος Γουόλτερ φεύγει γιά το εξωτερικό.
Κατά την απουσία του,το ζεύγος μαζί με την μις Χάλκομπ στήνει το σπιτικό του,στην έπαυλη του γαμπρού στο Μπλακγουότερ Παρκ,όπου μαζί με τους νιόπαντρους διαμένουν και ένας μυστηριώδης Ιταλός φίλος του γαμπρού,ο κόμης Φόσκο με την σύζυγό του,η οποία είναι συγγενής των Φέρλι αλλά μάλλον σε δυσμένεια αφού παντρεύτηκε αλλοδαπό (ενδιαφέρον βέβαια εδώ έχει η άποψη γιά τους «ξένους» που εκφράζεται μέσα από το κείμενο του Κόλινς και η οποία ήταν η κρατούσα άποψη της εποχής-ας μη ξεχνάμε ότι οι βρετανοί ήταν ανέκαθεν επιφυλακτικοί με τους ευρωπαίους).
Από την αρχή τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά,το ζευγάρι έχει ελάχιστη έως καθόλου επαφή,ο κόμης Φόσκο έχει καταλυτική παρουσία στα τεκταινόμενα της οικίας,ενώ η μις Χάλκομπ προσπαθεί να ισορροπήσει τις καταστάσεις και να προλάβει την καταστροφή.Όταν διαπιστώνει δε ότι ο βαρονέτος είναι στο χείλος της οικονομικής καταστροφής αρχίζει να φοβάται γιά την σωματική ακεραιότητα της αδερφής της.Μέσα σε όλα αυτά,η Ανν Κάθερικ,το έχει σκάσει ξανά από το ψυχιατρείο και τριγυρίζει στους κήπους του πύργου ως ξωτικό,προσπαθώντας να αφυπνίσει τις δύο αδερφές γιά τα επικίνδυνα σχέδιο του πονηρού Γκλάϊντ.
Δεν επεκτείνομαι άλλο γιατί η συνέχεια είναι δραματική με συνεχείς ανατροπές και απίστευτη ίντριγκα,ενώ στη συνέχεια κάπου μπαίνει και το διφορούμενο της προσωπικότητας των Λώρα Φέρλι και Ανν Κάθερικ που μοιάζουν τόσο πολύ...

Μυστήριο,θρίλερ,συγκίνηση,έρωτας,κατασκοπεία,μυστικές οργανώσεις,κομπίνες τεράστιες ,όλα αυτά μαζί συνθέτουν ένα παζλ γεγονότων που σιγά-σιγά με απαράμιλλη μαεστρία στήνει ο συγγραφέας.Το βιβλίο έχει τη μορφή αφήγησης κυρίως από τον Γουόλτερ Χάρτραϊτ και την Μάριαν Χάλκομπ,τους δύο μεγάλους θετικούς πρωταγωνιστές της ιστορίας.Μέσα από την περιγραφή τους πληροφορούμαστε γιά τα τεκταινόμενα,και όταν υπάρχουν «αντικειμενικές» δυσκολίες,λόγω ασθένειας ή απομάκρυνσης ενός από τους δύο,τον ρόλο του αφηγητή παίζουν,είτε ο δικηγόρος της οικογένειας Φέρλι,είτε οι υπηρέτριες της Λώρα και της Μάριαν.
Οι χαρακτήρες όμως που κυριαρχούν στην πλοκή παρ’ότι δεν εμφανίζονται συχνά είναι η μυστηριώδης προσωπικότητα της «Γυναίκας με τα άσπρα»,της δυστυχισμένης Ανν Κάθερικ που μιά αποκοτιά της,ήταν αρκετή γιά να της καταστρέψει τη ζωή και του εκπληκτικού και μεγαλειώδους Γουελσιακού κόμη Φόσκο.Θηριώδης σε εμφάνιση,τζέντλεμαν σε τρόπους,ικανότατος σε όλα (και γιά όλα),ο σκοτεινός Φόσκο είναι μοναδικός ως ενσάρκωση του απόλυτου κακού,του ανθρωπόμορφου δαίμονα.

Η μορφή του βιβλίου στηρίζεται εν πολλοίς στην αγωνία που προκαλεί στον αναγνώστη το κάθε κεφάλαιο.Λόγω του γεγονότος ότι ήταν γραμμένο σε συνέχειες,έπρεπε το κοινό να αγωνιά γιά το τι θα γίνει παρακάτω.Η μαστοριά του Κόλινς έγκειται στο ότι αυτό το κατάφερε χωρίς να θυσιάσει την ποιότητα του κειμένου και να παρασυρθεί σε «ευκολίες» στην πλοκή (που άνετα θα μπορούσε) ή σε υπερβολική δόση συναισθήματος ώστε να τονίσει το μελοδραματικό της ιστορίας.Όλα είναι καμωμένα με τέχνη και λεπτότητα ενώ το μυστήριο εναλάσσεται με τον λυρισμό.

Ο Κόλινς παίρνει τις ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ του κολλητού του Τσαρλς Ντίκενς και τις πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα.Εισαγάγει τον όρο «Συγκινησιακή λογοτεχνία» (Sensation novel) που χαρακτηρίζει τα μυθιστορήματα που κρύβουν κάποιο μυστικό και έγιναν δημοφιλέστατα στα τέλη του 19ου αιώνα όταν βγαίνανε κατά δεκάδες στοχεύοντας σε ένα λαϊκότερο κοινό.Τα μυθιστορήματα αυτού του είδους γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ των βικτωριανών τυπικών μυθιστορημάτων των αδερφών Μπροντέ με τα βάσανα της μεσαίας τάξης και τα ατέρμονα(γοητευτικά) τέϊα και το γοτθικό μυστήριο του Στήβενσον με ανυπέρβλητο Δρ Τζέκυλ και Κο Χάϊντ ή τον Φρανκεστάϊν της Σέλλεϋ.Ο Κόλινς δε,στήνει την πλοκή του με τον τρόπο που μπορούμε να διαβάσουμε σε σύγχρονα αστυνομικά μυθιστορήματα,αφού οι αφηγητές στηρίζονται σε νομικά επιχειρήματα,χρησιμοποιούν ντοκουμέντα γιά να τεκμηριώσουν την ενοχή των υπευθύνων.Θα μπορούσε να πει κανείς ότι υπάρχει μιά ομοιότητα με κάποιες από τις ιστορίες του Ε.Α.Πόε αλλά είναι η δουλειά που υπάρχει πάνω στα νομικά πλαίσια της εποχής που τοποθετεί το βιβλίο σε ένα άλλο επηρεάζοντας πολλούς συγγραφείς νουάρ και όχι μόνο του 20ου αιώνα.

Εξαιρετική και «τιτάνια» προσπάθεια από τον μεταφραστή Ε.Μπαρτζινόπουλο,ωραία αν και άβολη έκδοση από τον εκδ.οίκο Ηλέκτρα (να πω ότι το εξώφυλλο ξεκόλλησε σχεδόν αμέσως).Θα ήταν καλό γιά το νεανικότερο κοινό να επανεκδοθεί και το άλλο αριστούργημα αυτού του μεγάλου συγγραφέα ,η Φεγγαρόπετρα (που είναι καθαρά αστυνομική ιστορία),και η οποία δεν γνωρίζω αν υπάρχει ακόμα στην αγορά μετά την πρώτη έκδοσή της από την Μέδουσα πριν από είκοσι χρόνια περίπου.