«...Τι ωραία φιλελεύθερα και ουιγικά αισθήματα,Αδάμ.Αλλά μη μου μιλάς εμένα γιά δικαιοσύνη!Πήγαινε στο Τενεσί καβάλα σ’ενα γάϊδαρο & προσπάθησε να πείσεις τους βλάχους πως δεν είναι παρά ξασπρισμένοι νέγροι&οι νέγροι τους δεν είναι παρά μαυρισμένοι λευκοί!Σάλπαρε στον Παλαιό Κόσμο, & τόλμα να πεις στους λαούς εκεί πως τα δικαιώματα των αυτοκρατορικών τους υποδούλων είναι εξίσου απαράγραπτα&αναφαίρετα με τα δικαιώματα της βασίλισσας του Βελγίου!Ω,το μόνο που θα καταφέρεις θα είναι να βραχνιάσεις & να γεράσεις πάμπτωχος,γυρνώντας απ’τη μιά πολιτική συγκέντρωση στην άλλη!Θα σε φτύσουν,θα σε πυροβολήσουν,θα σε λιντσάρουν,θα σε κατευνάσουν με μετάλλια,θα σε χλευάσουν οι αγροίκοι!Στο τέλος θα σε σταυρώσουν!Όνειρα απατηλά,Αδάμ.Όποιος επιχειρήσει να πολεμήσει τη Λερναία Ύδρα της ανθρώπινης φύσης είναι καταδικασμένος να υποφέρει γιά το υπόλοιπο της ζωής του,το ίδιο ισχύει &γιά την οικογένειά του!Και μόνο όταν θα πνέεις τα λοίσθια,μόνο τότε θα συνειδητοποιήσεις πως η ζωή σου δεν ισοδυναμούσε με τίποτε παραπάνω από μία σταγόνα σ’έναν απέραντο ωκεανό!
Τι είναι,όμως,ένας ωκεανός,αν όχι μυριάδες σταγόνες?»


Τα συναισθήματα που σου βγάζει η ανάγνωση του ογκώδους βιβλίου του νέου Βρετανού συγγραφέα Ντέηβιντ Μίτσελ «Ο ΑΤΛΑΣ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ» (Εκδ.ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ,σελ.861) (90),κυμαίνονται από την απορία (τι είναι τούτο το πράγμα?),στον θαυμασμό (μπα!!!),το δέος (καλά,πως χειρίζεται με τόση άνεση,τόσο διαφορετικά θέματα σε ένα βιβλίο?),την κούραση (το παρατραβάει,νομίζω...) και τελικά αυτό που μου συνέβη: «Θέλω κι’άλλο...»!!!!.

Ο «ΑΤΛΑΣ...» δεν είναι ένα (1) βιβλίο,είναι πολλά μαζί,σαν μιά μπάμπουσκα...Ο συγγραφέας ως άλλη μοντέρνα Σεχραζάτ (όπως έξοχα επισημαίνει η A.S.Byatt στην κριτική του βιβλίου στον Guardian) αφηγείται έξι διαφορετικές ιστορίες που μέσα τους κρύβουν κι’άλλες ενώ οι κεντρικοί ήρωες των ιστοριών αυτών δεν συνδέονται μεταξύ τους παρά μόνο από ένα σημάδι στην κλείδα αποτελώντας μετενσαρκώσεις του ίδιου προσώπου.Ένα ταξίδι στον χωρόχρονο,ένα παζλ ή ένας κύβος του Ρούμπικ που δεν λύνεις ποτέ.

Οι ιστορίες είναι
-Ένα ημερολόγιο του Ειρηνικού ωκεανού γραμμένο το 1850 από έναν συμβολαιογράφο
-Μιά επιστολική ιστορία ενός Βρετανού μουσικού που δούλεψε ως βοηθός ενός Βέλγου ηλικιωμένου συνθέτη την δεκαετία του 30.
-Ενα πολιτικό θρίλερ με ήρωα μια μαχητική δημοσιογράφο στην Καλιφόρνια της δεκαετίας του 70
-Η ζωή ενός χοντρομαλάκα εκδότη στην Αγγλία των ημερών μας
-Ένα κυβερνοθρίλερ στην Κορέα του μέλλοντος με ανθρώπους-κλώνους
-Η ζωή σε έναν κατεστραμμένο κόσμο του μακρινού μέλλοντος.

Οι έξι αυτές ιστορίες αναπτύσσονται σε 11 κεφάλαια.Όταν τελειώνει η μία,αρχίζει η άλλη αυτόνομα και ανεξάρτητα.Στο τέλος της έκτης ιστορίας (η δυστοπία του μέλλοντος που θα μπορούσε να είναι ιστορία ενός πολύ μακρινού παρελθόντος) η οποία δεν έχει συνέχεια,αρχίζουμε αντίστροφα (δηλαδή προς τα πίσω) τελειώνοντας(?) το βιβλίο με την ιστορία του Ειρηνικού ωκεανού-όπως άρχισε δηλαδή.

Σε κάθε ιστορία η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι διαφορετική.Από την λόγια του συμβολαιογράφου του 1850 στην σχεδόν ζωώδη του ημιάγριου κυνηγού στα υψώματα της Χαβάης κάπου στο μέλλον σε ένα κόσμο τελείως κατεστραμμένο. Στην αρχή δυσκολεύεσαι να παρακολουθήσεις τα τεκταινόμενα,αλλά μετά το βιβλίο κυλάει πανεύκολα και διαβάζεται γρήγορα και άνετα.Το ύφος του Μίτσελ όπως προείπα αλλάζει και κάθε ιστορία θυμίζει κάποιον συγγραφέα.Η επιρροή των Μέλβιλ, Νταφόε, Βω, Μ.Έιμις, Μουρακάμι, Ισιγκούρο, Οργουελ, ΜακΚάρθυ (γιά να αναφέρω κάποιους που μου έρχονται πρόχειρα στο μυαλό),είναι τόσο έντονη και όχι ένα απλό ανοιγοκλείσιμο του ματιού από τη μεριά του συγγραφέα όπως συνηθίζεται στις περιπτώσεις δανείων.Ο Μίτσελ δεν φοβάται να κοπιάρει ασύστολα αλλά το κάνει με ένα τρόπο που αρκετές φορές καταφέρνει να ξεπερνάει τις επιρροές του σε δύναμη γραφής.

Ο κάθε αναγνώστης θα βρει κάποια αγαπημένη ιστορία.Η δικιά μου ήταν η επιστολική ιστορία (παρ’ότι το επιστολικό ύφος δεν είναι από τα αγαπημένα μου) ενώ δεν μπορούν να βγούν από το μυαλό μου οι δύο μελλοντολογικές ιστορίες.Γενικά το βιβλίο είναι γεμάτο από έντονες εικόνες,εξαιρετικές στιγμές δράσης,λυρικές στιγμές.

Ο «ΑΤΛΑΣ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ» είναι ένα μιά μουσική δημιουργία του παραγνωρισμένου συνθέτη Φρόμπισερ κεντρικού χαρακτήρα στην επιστολική ιστορία και που ουσιαστικά αποτελεί τη δομή του μυθιστορήματος του Μίτσελ.Αυτό είναι ένα «σεξτέτο γιά «αλληλεπικαλυπτόμενους σολίστες»:πιάνο,κλαρινέτο,τσέλο,φλάουτο,όμποε και βιολί.Το καθένα στο δικό του τόνο και κλίμακα και με το δικό του χρώμα.Στο πρώτο μέρος,το κάθε σόλο διακόπτεται από το επόμενο:στο δεύτερο μέρος,το κάθε σόλο που διακόπηκε συνεχίζει από κει που είχε μείνει και ούτω καθεξής.»

Το ανθρώπινο πνεύμα ταξιδεύει λοιπόν γιά εκατοντάδες,χιλιάδες χρόνια αλλά η δίψα γιά ελευθερία παραμένει.Όπως παραμένει η μάχη γιά την εξουσία,την δύναμη.Ο άνθρωπος δεν αλλάζει όσα χρόνια και να περάσουν,όσες μεταλλάξεις και να δεχθεί.
Εκτός αυτής της εμφανούς κατεύθυνσης του μυθιστορήματος,η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι ο Μίτσελ στηρίχτηκε πολύ στη θεωρία που είναι πολύ της μόδας τα τελευταία χρόνια,το six degrees of separation.Σ’αυτή τη θεωρία ο καθένας μας είναι συνδεδεμένος με οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο στον πλανήτη μέσω μιάς αλληλουχίας γνωριμιών έως 5 ανθρώπων το πολύ.

Βαθειά ουμανιστικό το βιβλίο αφού όλες οι ιστορίες περικλείουν προσωπικούς αγώνες γιά την αλήθεια,το όνειρο,την ουτοπία.Ακόμα και η ιστορία του κατάπτυστου εκδότη που είναι κατά βάση κωμική έχει αυτό το στοιχείο (του προσωπικού αγώνα)-άσε που εκεί βρίσκεται και μιά σκηνή ανθολογίας,του πως να ξεφορτώνεσαι τον μισητό σου κριτικό λογοτεχνίας...Απλά τον πετάς από το παράθυρο...
Οι μετενσαρκώσεις των ηρώων που υπαινίσεται ο συγγραφέας δεν είναι άνευ ουσίας,αφού στη δομή του βιβλίου υπάρχει μία συνέχεια στις ιστορίες,που αν και φαινομενικά τελείως ανεξάρτητες μεταξύ τους,μία προσεκτική ματιά μας δείχνει την συνέχεια.Ο συνθέτης Φρόμπισερ ανακαλύπτει τα ημερολόγια του συμβολαιογράφου Αδάμ Γιούινγκ,ενώ η δημοσιογράφος Λουίζα Ρέυ βρίσκει τα γράμματα του Φρόμπισερ.Η κλωνοποιημένη Σόνμι βλέπει σε ταινία τη ζωή του εκδότη Τίμοθι Κάβεντις,ο οποίος διαβάζει το χειρόγραφο ενός υπό έκδοση μυθιστορήματος με τίτλο «Ημιζωές-Το μυστήριο της Λουίζας Ρέι».Ο δε πρωτόγονος Ζαχαρίας και η φυλή του στην δυστοπία του μέλλοντος λατρεύουν το άγαλμα της Θεάς Σόνμι!!.

Εξαιρετικό μυθιστόρημα μεγάλης πνοής που δεν υποστηρίχτηκε όπως θα έπρεπε στην ελληνική του έκδοση.Δεν νοείται να μην υπάρχει επίμετρο τουλάχιστον 10 σελίδων γύρω από το βιβλίο και τον συγγραφέα.Η μεταφράστρια Κα Λόη επιτέλεσε έργο,κατηγορήθηκε έντονα και απάντησε ακόμα εντονότερα,αλλά το γεγονός είναι ότι είχε μπροστά της ένα βουνό και όπως ομολογεί και η ίδια δεν υπήρξε επιμελητής να διορθώσει τις αβλεψίες και τα αρκετά λάθη.Η δε διαμάχη γνωστών κριτικών και μεταφράστριας καλύπτει περισσότερες αναφορές στο διαδίκτυο (γιά την ελληνική έκδοση)από το βιβλίο το ίδιο.Τελείως άδικο κατά την ταπεινή μου γνώμη γιά ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα που διάβασα τα τελευταία χρόνια.

«...Το σεξτέτο «Ο ΑΤΛΑΣ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ» κλείνει μέσα του όλη μου τη ζωή,ΕΙΝΑΙ η ίδια μου η ζωή,τώρα που δεν είμαι πλέον παρά ένα χρησιμοποιημένο πυροτέχνημα-τουλάχιστον,όμως υπήρξα πυροτέχνημα.
Οι άνθρωποι είναι χυδαίοι.Καλύτερα να ήμουν μουσική παρά ένας οχετόςπου μεταφέρει ακαθαρσίες γιά μερικές δεκαετίες ώσπου να φράξει εντελώς.
Το πιστόλι είναι δίπλα μου.Μου μένουν τριάντα λεπτά.Φυσικά τρέμω από τον φόβο μου,αλλά η αγάπη μου γι’αυτό το κλείσιμο της φούγκας είναι πολύ πιό ισχυρή.Νιώθω σαν να με διαπερνάει ηλεκτρικό ρεύμα επειδή πλέον ξέρω,όπως το ήξερε κι ο Άντριαν,πως πρόκειται να πεθάνω,και συνάμα περηφάνεια που θα το φέρω εις πέρας.Πεποιθήσεις.Διώξε όλες τις πεποιθήσεις που σου φόρτωσαν οι γκουβερνάντες,τα σχολεία,τα κράτη,και μόνο τότε θα ανακαλύψεις,στα μύχια της ψυχής σου,τις ανεξίτηλες αλήθειες.Η Ρώμη θα παρακμάσει και θα πέσει ξανά και ξανά,ο Κορτές θα σαλπάρει και πάλι,το ίδιο και ο Γιούινγκ λίγο αργότερα,κι ο Άντριαν θα διαμελιστεί ξανά και ξανά,εσύ κι εγώ θα ξανακοιμηθούμε κάτω από τ’άστρα της Κορσικής,θα ξανάρθω στην Μπριζ,θα ξαναερωτευτώ την Εύα,θα ξαναδιαβάσεις αυτό το γράμμα,ο ήλιος θα είναι πάλι παγωμένος.Το κομμάτι του Νίτσε θα παίζει στο γραμμόφωνο.Όταν τελειώσει,ο γηραιότερος όλων θα το βάζει πάλι απ’την αρχή,εις τον αιώνα των αιώνων.»