Οι ανθολογίες διηγημάτων δεν μπορώ να πω ότι είναι το είδος των βιβλίων που με τραβάνε ιδιαίτερα παρότι οφείλω να παραδεχτώ ότι έχω απολαύσει κάποιες από αυτές (χαρακτηριστικά θυμάμαι τις ανθολογίες Ε.Φ. του Εξάντα την δεκαετία του ΄80). Θεωρώ ότι οι περισσότερες είναι «αρπαχτές», κείμενα ανομοιογενή και φυσιολογικά άνισα το ένα με το άλλο, ενώ συνήθως διαφωνώ με την επιλογή των συγγραφέων που τις απαρτίζουν αφού υπό νορμάλ περιστάσεις δεν θα ασχολιόμουν ούτε με τους μισούς από αυτούς.

Η περίπτωση όμως της συλλογής διηγημάτων «ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΜΟΥ Ο ΣΠΟΥΡΓΙΤΗΣ ΠΕΤΑΞΕ» είναι διαφορετική. Πρώτα απ’όλα την έχει επιμεληθεί και καταρτίσει ο εξαιρετικός Jeffrey Eugenides, ένας συγγραφέας που τα δύο μυθιστορήματά του που έχω διαβάσει («Middlesex» και «Αυτόχειρες παρθένοι») είναι υπέροχα και δεύτερον έχει καταπληκτική επιλογή συγγραφέων και μεγάλη γκάμα σε ένα θέμα που (παρότι κοινότοπο και ίσως για κάποιους μπανάλ), πάντα θα ελκύει τον οποιοδήποτε. Τα βάσανα του έρωτα από τον 19ο έως τον 21ο αιώνα. Η εξαιρετική έκδοση (Libro) και το όνομα της μεταφράστριας (Α.Παπασταύρου) που «κεντάει», είναι στοιχεία που συμβάλλουν καθοριστικά στην επιλογή του βιβλίου που παρά τον τεράστιο όγκο του (667 σελίδες) δεν κουράζει τον αναγνώστη ούτε στο ελάχιστο. Ο ευρηματικός τίτλος της συλλογής είναι ένας στίχος από ένα ερωτικό ποίημα του Λατίνου ποιητή Κάτουλλου (ο οποίος κατά την άποψη του Ευγενίδη δημιούργησε την «προσωπική» ερωτική ποίηση), προς την αγαπημένη του Λεσβία (όνομα είναι αυτό). Ο Ευγενίδης παραθέτει τους στίχους που είναι ενδεικτικοί του ύφους των έμμεσων ερωτικών επιστολών της αρχαιότητας και της έκφρασης της απόρριψης που βίωνε ο ποιητής 2 χιλιετίες πριν ως μια μικρή ένδειξη πως ταξιδεύει ο έρωτας μέσα από τους αιώνες.

25 ιστορίες γύρω από τον έρωτα. Δεν είναι χαρούμενες, δεν έχουν happy ending, δεν είναι ούτε «συνηθισμένες», ούτε «απλοϊκές». Ο Ευγενίδης το αιτιολογεί:
«Όταν ανακύπτει το ζήτημα του έρωτα, υπάρχουν ένα εκατομμύριο θεωρίες για να το ερμηνεύσουν. Όταν όμως έχουμε να κάνουμε με ερωτικές ιστορίες, τα πράγματα είναι πιο απλά. Μια ερωτική ιστορία δεν μπορεί ποτέ να έχει σχέση με ολοκληρωτική κυριαρχία. Ο ευτυχισμένος γάμος, ο έρωτας που βρίσκει ανταπόκριση, ο πόθος που δεν λιγοστεύει ποτέ – αυτά είναι ευτυχή ενδεχόμενα, όμως δεν είναι ερωτικές ιστορίες. Οι ερωτικές ιστορίες βασίζονται στην απογοήτευση, σε λάθος γέννες και σε οικογένειες που αλληλοσπαράσσονται, στην πλήξη του γάμου και τουλάχιστον μία άπονη καρδιά. Οι ερωτικές ιστορίες, σχεδόν χωρίς εξαίρεση, δυσφημούν τον έρωτα.
Εκτιμάμε τον έρωτα όχι επειδή είναι πιο δυνατός από τον θάνατο, αλλά επειδή είναι πιο αδύνατος. Πείτε ότι θέλετε εσείς για τον έρωτα: ο θάνατος θα τον αποτελειώσει. Δεν πρόκειται να συνεχίσετε ν’αγαπάτε κάποιον από τον τάφο, σίγουρα πάντως όχι με κάποιον φυσικό τρόπο που θα μοιάζει έστω και ελάχιστα με τον έρωτα όπως τον ξέρουμε στη γη. Η φθαρτή φύση του έρωτα είναι που δίνει στον έρωτα τη βαθιά του σημασία στη ζωή μας. Αν ήταν ατελείωτος, αν ήταν αστείρευτος, ο έρωτας δε θα μας πλήγωνε με τον τρόπο που μας πληγώνει.»

24 συγγραφείς που είναι όλοι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους. Ακόμα και ο μοναδικός που αντιπροσωπεύεται με 2 ιστορίες, ο Χάρολντ Μπρόντκι εμφανίζεται σαν να είναι άλλος συγγραφέας από τη μία ιστορία στην άλλη. Από συγγραφείς πραγματικούς κολοσσούς-διηγηματογράφους όπως ο Τσέχοφ, ο Κάρβερ, ο Μπάμπελ, ο Μωπασάν ή εξαίσιους μυθιστοριογράφους όπως ο Ναμπόκοφ, ο Κούντερα, ο Φόκνερ, ο Μούζιλ, ο Φόρντ, έως νέους Αμερικανούς διηγηματογράφους όπως η Τζουλάι, ο Γκέιτς, η Ρόμπινσον,ο Τζόνσον, οι ιστορίες άλλες συγκλονιστικές, άλλες πανέμορφες, άλλες ψιλοαδιάφορες, όλες όμως έχουν κάτι που τραβάει τον αναγνώστη και επειδή με απασχόλησε αρκετά αυτό – το πώς και το γιατί δηλαδή - κατέληξα ότι είναι μάλλον το ότι είναι τόσο διαφορετικές η μία από την άλλη που δεν ξέρεις στην επόμενη ιστορία που ακολουθεί τι σε περιμένει…

Υπάρχουν κάποια διηγήματα που είναι αριστουργηματικά, δυστυχώς δεν έχω άλλη λέξη για να τα χαρακτηρίσω. «Η κυρία με το σκυλάκι» του Τσέχοφ (με το καταπληκτικό και τόσο διφορούμενο φινάλε) και η «Άνοιξη στη Φιάλτα» του Ναμπόκοφ, του οποίου τη μεγαλοσύνη ξαναβρήκα (σαν να «ξαναβαπτίστηκα» στο απαράμιλλο στυλ του) είναι απίστευτα. Κατά την άποψή μου στο ίδιο επίπεδο βρίσκονται και τα μεγαλειώδη «Εραστές της εποχής τους» του Γ.Τρέβορ με την νεορεαλιστική ιστορία των κρυφών εραστών της δεκαετίας του ’60 στο Λονδίνο που μην έχοντας που αλλού να κάνουν έρωτα καταλήγουν στο λουτρό ενός χαώδους ξενοδοχείου, το οποίο γίνεται «η ερωτική τους φωλιά», ή το συγκλονιστικό και τόσο συγκινητικό «Η αρκούδα διάβηκε το βουνό» της Άλις Μάνρο που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από την Σάρα Πόλεϊ ως «Υστερόγραφο μιάς σχέσης (Away from her)» (με μία εκπληκτική ερμηνεία της Τζ.Κρίστι), το οποίο κλείνει την συλλογή με την μοναδική ιστορία του συζύγου που αφήνει την σύζυγό του που υποφέρει από Αλτζχάιμερ σε ένα ίδρυμα και επισκέπτοντάς την ένα μηνα μετά την βρίσκει ερωτευμένη με έναν άλλο ομοιοπαθούντα ασθενή.

Στην συλλογή υπάρχουν ιστορίες για όλα τα γούστα και για τις περισσότερες μορφές έρωτα. Ιστορίες που καταπιάνονται με εφήβους, με μεσήλικες, με ηλικιωμένους. Άλλες «αθώες», άλλες «σεξουαλικές» (αποτελεί έκπληξη η επιλογή μιας ιστορίας όπως η σχεδόν πορνογραφική «Αθωότητα» του Μπρόντκι όπου στις περισσότερες σελίδες της αναπαρίσταται με κάθε δυνατή περιγραφή μια αιδοιολειξία), άλλες ομοφυλοφιλικές, ακόμα και μια ιστορία μελλοντολογικού έρωτα υπάρχει στο ιδιοφυές και χαριτωμένο «Τζον» του Σόντερς όπου ήρωες είναι δύο έφηβοι που μεγαλώνουν μέσα σε ένα εργοστάσιο «διαμόρφωσης τάσης και γευσιγνωσίας» ενώ το γκόθικ ύφος του διηγήματος του μέγιστου Φόκνερ, «Ένα ρόδο για την Έμιλι» σε μεταφέρει στον Αμερικάνικο Νότο με μια εκπληκτική ιστορία τόσο χαρακτηριστική του απαράμιλλου ύφους του αγαπημένου μου συγγραφέα.

Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι το «ειδικό βάρος» κάποιων συγγραφέων και το αριστουργηματικό τους ύφος δεν συνάδει με το στυλ και την ποιότητα κάποιων από τα διηγήματα των σύγχρονων Αμερικανών λογοτεχνών που περιέχονται σ’αυτή τη συλλογή. Και θα έχει δίκιο. Όντως κάποιες από τις ιστορίες είναι τόσο πολύ ανώτερες από τις άλλες που κάποιες φορές προκαλεί εντύπωση η επιλογή μερικών από τους συγγραφείς. Αλλά το ανέφερα και στην αρχή, αυτό είναι εγγενές πρόβλημα των Ανθολογιών (και κυρίως όταν ο δημιουργός της συλλογής είναι ένα όνομα όπως ο Ευγενίδης, δεν μπορείς να του αρνηθείς κάποια «κολλήματα») – εάν το ξεπεράσει ο αναγνώστης πιστεύω ότι θα απολαύσει κάθε σελίδα του βιβλίου. Τι κρίμα που στην Ευρωπαϊκή έκδοση δεν συμπεριλαμβάνεται λόγω κάποιου προβλήματος με τα δικαιώματα (βγήκε μόνο στην original Αμερικάνικη έκδοση του βιβλίου), ένα από τα καλύτερα διηγήματα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας, το περίφημο διήγημα/μικρή νουβέλα, «ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ» του Τζ.Τζόυς, η συλλογή θα ήταν ακόμα καλύτερη.

Και στο κάτω-κάτω όπως αναφέρει ο Ευγενίδης προλογίζοντας αυτήν την μοναδική ανθολογία: «Η απόδραση από ένα σύνολο συγκυριών οδηγεί στον εγκλεισμό σε ένα άλλο. Ο μοιραίος έρωτας αποδεικνύεται πως είναι μια ανθρώπινη φαντασίωση. Ο πόθος έχει τη δική του ομοιοστασία. Κάντε πως τον καταπιέζετε σε ένα σημείο, να δείτε για πότε αναδύεται σε κάποιο άλλο.»