«Πίσω από κάθε ιστορία, πάντα μια άλλη ιστορία.»

Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε «βομβαρδιστεί» από τις ιστορίες της δυναστείας των Τιδόρ και (ίσως μαζί με την κόρη του Ελισάβετ Α) του κυριότερου εκπροσώπου αυτής, του Ερρίκου του Η. Ειδικότερα το ρομάντσο του ερωτύλου αλλά και πολύ δυναμικού αυτοκράτορα με την Άννα Μπολέιν έχει αποτελέσει την αφορμή για δεκάδες κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, μυθιστορήματα, βιογραφίες. Η βασιλεία όμως του Ερρίκου Η, δεν ήταν όμως μόνο οι ερωτικές του ιστορίες και η εμμονή του να αποκτήσει διάδοχο στο θρόνο του. Ήταν κυρίως μια εποχή μεταρρύθμισης και η αργή αλλά επιτυχημένη μετάλλαξη ενός απαρχαιωμένου συστήματος και η προσπάθεια (με άκομψο είναι αλήθεια τρόπο) μιας αυτοκρατορίας να αλλάξει κατεύθυνση, να σπάσει τα δεσμά με το παρελθόν και να ξεφύγει από τον στενό εναγκαλισμό της Παπικής κυριαρχίας. Ιθύνων νους αυτής της πολιτικής και ίσως το πιο αμφιλεγόμενο πρόσωπο εκείνης της περιόδου ήταν ο Τόμας Κρόμγουελ, πάνω στην προσωπικότητα του οποίου έχει βασιστεί το υπέροχο μυθιστόρημα της Αγγλίδας συγγραφέως Hilary Mantel, με τίτλο «ΓΟΥΛΦ ΧΟΛ» (Wolf Hall), (Εκδ. Πάπυρος, μετάφρ. Α.Ζάβαλος, 2 τόμοι – σύνολο 845 σελ.).

Η Μαντέλ στο βραβευμένο (Booker 2009) μυθιστόρημά της, αναπλάθει την εποχή της ανόδου του Κρόμγουελ, κυρίως την δεκαετία 1527-1537. Ο γιός του ταπεινού σιδερά από το Πάτνι («στίγμα» που θα το κουβαλάει σε όλη του τη ζωή), στην αρχή της ιστορίας είναι το δεξί χέρι του Λόρδου Καγκελάριου – Αρχιεπισκόπου Γούλσι, ο οποίος δεν βρίσκει (ή δεν δίνει) λύση στο πρόβλημα του Ερρίκου, να κηρυχθεί άκυρος ο γάμος του με την Αικατερίνη της Αραγώνας – που ως γνωστόν δεν μπορεί να χαρίσει τον πολυπόθητο διάδοχο στον σύζυγο κι αφέντη της – ώστε εκείνος να μπορέσει να παντρευτεί την ερωμένη του Άννα Μπολέιν. Ο Γούλσι απομονώνεται και σιγά-σιγά χάνει μέρος (ή και ολόκληρη) της εξουσίας αλλά και των ιδιοκτησιών του, αλλά ο Τόμας Κρόμγουελ καταφέρνει όχι μόνο να διασωθεί αλλά με τις ικανότητές του να παραμερίσει τους πάντες και να αναρριχηθεί ως έμπιστος σύμβουλος με διάφορα αξιώματα (αλλά και φίλος – όσο αυτό είναι δυνατόν λόγω της ταπεινής του καταγωγής) δίπλα στον βασιλιά δίνοντας την καθοριστική λύση στο θέμα, με την αυτονόμηση της Αγγλικανικής εκκλησίας από τον Πάπα – και φέρνοντας σε σύγκρουση την Αγγλία με όλη την Καθολική Ευρώπη αλλά και συμβάλλοντας στην οικονομική άνθηση του σχεδόν χρεοκοπημένου έως τότε Θρόνου.

Η Μαντέλ προβάλλει ιστορικές αλήθειες και με σύμμαχο την ενδελεχή και επίπονη προεργασία της πάνω στην εποχή – πράγμα που φαίνεται έντονα στο βιβλίο, ανατρέπει την βαθιά ριζωμένη στην λαϊκή συνείδηση (επηρεασμένη από τις ταινίες ή τα βιβλία) αντίληψη ότι ο Κρόμγουελ ήταν ένας δολοπλόκος, οπορτουνίστας και σκοτεινός τύπος που συνωμοτούσε συνεχώς κινούμενος με άνεση στα ανήλιαγα δωμάτια του παλατιού. Στο «Γουλφ Χολ», ο ήρωας της Μαντέλ φαίνεται σαν ένας άνθρωπος σύγχρονος. Ο Κρόμγουελ μέσα σε ένα κόσμο βαθιά προληπτικό, φοβισμένο και υστερικό προβάλλει ως ένας άνθρωπος της λογικής και της ώριμης σκέψης. Ουσιαστικά εργάζεται και υπηρετεί το Παλάτι ως χρηματοοικονομικός σύμβουλος, ως δικηγόρος και ως μεσολαβητής και (σύμφωνα πάντα με τη συγγραφέα) έτσι πρέπει να τον δει κανείς.

Με σκοτεινό παρελθόν, όπου το έτος γέννησής του προσδιορίζεται γύρω στο 1485 και όπου αφήνει επίτηδες μια ομίχλη να σκεπάζει τα χρόνια που έζησε μακριά από την Αγγλία, αρκετά από αυτά στην Φλωρεντία, κάποια άλλα στην Αμβέρσα, είναι ένας κοσμοπολίτης και πολύγλωσσος τύπος, bon-viveur που ξέρει να απολαύσει ένα καλό φαγητό και ένα καλό κρασί, που αγαπάει τις τέχνες και φροντίζει την οικογένειά του. Οι προύχοντες «τοποθετούν» τα χρήματά τους στον Κρόμγουελ ο οποίος ξέρει τους τρόπους για να τους φέρει κέρδη, ενώ με τις διαπραγματευτικές του ικανότητες και την γερή γνώση των νόμων καταφέρνει να βρίσκει λύση (είτε με την καλή, είτε με την ανάποδη), στα προβλήματα που ανακύπτουν. Ο «σκληρός και ανηλεής» Κρόμγουελ στο έργο της Μαντέλ είναι ένας άνθρωπος που ξέρει να επιβιώνει και να κινείται με ευελιξία, ενώ με τον τρόπο γίνεται αθόρυβα απαραίτητος, πρώτα στον Αρχιεπίσκοπο και μετά στον Ερρίκο , ενώ καταφέρνει να αποσπάσει την εύνοια της παντοδύναμης Άννας Μπολέϊν.

Η σύγκρουσή του με τον (κάποτε παντοδύναμο) Τόμας (Ουτοπία) Μορ θα τον βγάλει νικητή, ο αντίπαλός του θα οδηγηθεί στο ικρίωμα, μοίρα που το ξέρει, ότι δεν πρόκειται να αποφύγει κι ο ίδιος – εξάλλου η εποχή δεν προσφερόταν για επικίνδυνα παιχνίδια και ισορροπίες σε τεντωμένο σκοινί. Η εποχή της ανόδου του Κρόμγουελ είναι μια εποχή άγρια, όπου «όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι εναντίον μας», όπου το παλιό σιγά-σιγά δίνει τη θέση του στο νέο, όπου η εποχή της δεισιδαιμονίας δίνει τη θέση της στην εποχή της λογικής, όπου οι νέες ιδέες αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος και όπου μέχρι να προλάβεις να το καταλάβεις, μπορεί να έχεις βρεθεί σε ένα σκοτεινό κελί του Πύργου του Λονδίνου παρέα με τα ποντίκια, περιμένοντας την εκτέλεσή σου.

Η ατμόσφαιρα, η γλώσσα, ο ρυθμός και η ανάπτυξη της ιστορίας είναι υπέροχα στοιχεία του ευφυέστατου και συναρπαστικού μυθιστορήματος της Μαντέλ. Θαυμασμό προκαλεί η ανάπτυξη των χαρακτήρων. Όχι μόνο του επιβλητικού Κρόμγουελ που προβάλλει ως ένας θαυμάσιος μυθιστορηματικός χαρακτήρας – «man for all seasons», αλλά και του Τόμας Μορ, ο οποίος έχει «αγιοποιηθεί» από τον μύθο αλλά στο βιβλίο παρουσιάζεται ως ένας σκληρός και αδίστακτος καιροσκόπος, χωρίς κανένα συναίσθημα. Η Άννα Μπολέϊν πονηρή και αδίστακτη που παίζει τα χαρτιά της σωστά μέχρι τον γάμο, ο οποίος όμως δεν θα της αποφέρει (δυστυχώς γι’αυτήν) τον πολυαναμενόμενο υιό. Ο Ερρίκος , με ηγετικό ένστικτο και αρκετά έξυπνος που έρχεται κοντά με τον Κρόμγουελ, οι δούκες του Νόρφολκ (που ο ήρωας κοροϊδεύει για τους μπρουτάλ τρόπους του) και του Σάφολκ, ο Τόμας Μπολέϊν (ικανότατος κατά τ'άλλα «νταβατζής» των θυγατέρων του) που από τη μια φοβάται τον Κρόμγουελ κι από την άλλη τον χρειάζεται. Η Μαντέλ εμβαθύνει στους δευτερεύοντες χαρακτήρες, στις οικογενειακές ισορροπίες, δεν της ξεφεύγει τίποτα.

Το μυθιστόρημα κλείνει με τον Τόμας Κρόμγουελ θριαμβευτή και στο ύψιστο σημείο της ανόδου του. Μετά από λίγα χρόνια το κεφάλι του θα πέσει (1840), πληρώνοντας την κακή επιλογή της Άννας της Κλεβ ως τέταρτης συζύγου του (ματαίως προσπαθούντα για διάδοχο) Ερρίκου. Στον στύλο που θα καρφωθεί το κρανίο του, δεν θα μείνει για πολύ (αφού ο αμφίθυμος αυτοκράτορας γρήγορα μετάνιωσε για την εντολή εκτέλεσης) όσο του δισέγγονου του Όλιβερ Κρόμγουελ ο οποίος (μη το ξεχνάμε) ανέτρεψε ένα καθεστώς. Μάλλον όμως τα δραματικά αυτά γεγονότα, θα αποτελέσουν το αντικείμενο της συνέχειας του «Γουλφ Χολ» από την Μαντέλ.

« «Μέχρι να βουτήξεις την πένα σου στο μελάνι» γράφει ο Πετράρχης, «και μέχρι να τη βουτήξεις ξανά, ο χρόνος περνά: και βιάζομαι, σπρώχνω τον εαυτό μου και τρέχω προς το θάνατο. Κάθε στιγμή που περνάει πεθαίνουμε – ενώ εγώ γράφω κι εσείς ενώ διαβάζεταε και οι άλλοι ενώ ακούν ή κλείνουν τ’αυτιά τους – όλοι πεθαίνουν.» »




ERA - Divano