Η συλλογή διηγημάτων του εξαιρετικού μεταφραστή αλλά και γραφίστα, ποιητή και πεζογράφου Αλέξανδρου Ίσαρη, με τίτλο «ΒΙΝΚΕΛΜΑΝ Ή ΤΟ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ», (Εκδ.Κίχλη, σελ.303), είναι ένα συγκινητικό και ευαίσθητο βιβλίο που η μελαγχολία διαπερνάει τις σελίδες του. Πέντε ιστορίες / διηγήματα από το εκτενέστερο ομότιτλο της συλλογής, «Βίνκελμαν ή το πεπρωμένο», έως το μικρότερο (και πιο αυτοβιογραφικό) με τίτλο «Η σβούρα» που καθορίζονται από την «δύναμη του πεπρωμένου» και την αίσθηση της μοναξιάς.

Το πεπρωμένο καθορίζει τη ζωή του σκηνοθέτη / ήρωα του «Βίνκελμαν ή το πεπρωμένο» όταν για άλλο λόγο πηγαίνει στην Τεργέστη (την κηδεία μιας φίλης) και από μια τυχαία κουβέντα ανακαλύπτει ότι ο διάσημος αρχαιολόγος Βίνκελμαν (που στον ομώνυμο δρόμο της Αθήνας εκείνος κατοικεί), είχε δολοφονηθεί σ’αυτήν την πόλη το 1768, από κάποιον μυστηριώδη τύπο με κινηματογραφικό τρόπο – λίγο πολύ Παζολινικό. Η λογοτεχνική ατμόσφαιρα του παρελθόντος της πόλης (Τζόϊς, Σβέβο, Μάγκρις), το Δημοτικό Πάρκο με τις προτομές των προσωπικοτήτων που έζησαν εκεί, οι μουσικές και οι ρυθμοί της πόλης αλλά και η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ζωή του Βίνκελμαν που λες και προκάλεσε τον χαμό του, κατακυριεύουν τη σκέψη του σκηνοθέτη σε ένα υπέροχο και σαγηνευτικό διήγημα που δεν μπορείς να το αφήσεις από τα χέρια σου.

« Ακολούθησε μια μεγάλη συζήτηση για τη μοίρα του Οιδίποδα και αργότερα για την ελεύθερη βούληση. Ο Μπρούνο ισχυρίστηκε πως, ασχολούμενος τόσα χρόνια με τον Βίνκελμαν, κατέληξε στο συμπέρασμα πως ελεύθερη βούληση δεν υπάρχει. «Το πιστοποιούν τα μεγαλύτερα μυαλά της ανθρωπότητας, από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι ως τον Χόμπς, τον Χιούμ, τον Λάιμπνιτς, τον Καντ, τον Βολταίρο. «Καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής, οι πράξεις μας στρέφονται γύρω από στόχους που δεν έχουμε επιλέξει», όπως γράφει και ο Λούτσιο Ντέλλα Σέτα. Κανένας δεν αποφασίζει για τις φυσικές ανάγκες, τις συγκινήσεις, τις επιθυμίες και τα ιδανικά του. Η ικανότητά μας να κατανοούμε την πραγματικότητα, οι αισθήσεις μας, είναι σταγόνα στον ωκεανό. Βλέπουμε ένα απειροελάχιστο μέρος των χρωμάτων και ακούμε ένα απειροελάχιστο μέρος των ήχων που υπάρχουν στον κόσμο που μας περιβάλλει. Σύμφωνα με τον Ιησού Χριστό, δεν εξουσιάζουμε ούτε μια τρίχα της κεφαλής μας. Η επιθυμία για ελεύθερη βούληση προέρχεται από την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να επιλέγουμε ανάμεσα στο καλό και το κακό. Ζούμε και πράττουμε σαν όλα να εξαρτώνται από μας, αλλά αυτό αποτελεί μεγάλη πλάνη.»

Σε δύο από τα διηγήματα, στο «Bar Venus» αλλά και στον «Βέρθερο», η μοναξιά και η έλλειψη επικοινωνίας κυριαρχούν, και αν στο πρώτο η αμηχανία του ήρωα διαπερνάει και το ύφος του διηγήματος – το οποίο είναι ίσως και το μόνο «αδύναμο» της συλλογής, στο δε δεύτερο, μοναξιά και πεπρωμένο διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο ενώ η γερμανική λογοτεχνία μέσα από τον Γκαίτε και τον Τόμας Μαν («Θάνατος στη Βενετία») είναι συνεχώς παρούσα στην πολύ ενδιαφέρουσα και με συνεχείς αναφορές, ιστορία.

Η «Σβούρα» είναι ένα καθαρά αυτοβιογραφικό διήγημα όπου ο θάνατος της μητέρας δίνει την αφορμή στον γιό να θυμηθεί και να νοσταλγήσει σκηνές από το παρελθόν σε μια αναδρομή όπου η προαιώνια «ερωτική σχέση» μητέρας-γιού απεικονίζεται με τρυφερό τρόπο.

Στο διήγημα που κλείνει τη συλλογή, με τίτλο «Οι πληγές της Μαρίας Κάλλας», η παρέα των διανοούμενων που μαζεύεται σε ένα ωραίο μεγαλοαστικό σπίτι δίνει την ευκαιρία στον συγγραφέα να καυτηριάσει τις επιφανειακές και ανταγωνιστικές σχέσεις του λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού κόσμου όπου και πάλι το πεπρωμένο θα παίξει τον ρόλο του στο γκροτέσκο φινάλε του διηγήματος.

Ωραία γραφή, έξοχο και γοητευτικό στυλ που απηχεί τις επιρροές του Μούζιλ, του Μαν, του Μπέρνχαρντ που έχει μαγευτικά μεταφέρει στη γλώσσα μας ο συγγραφέας. Η μουσική είναι συνεχώς στο background σχολιάζοντας με τον τρόπο της άλλοτε αντιστικτικά, άλλοτε έχοντας ενεργό ρόλο στα δρώμενα. Η τέχνη καθορίζει τις ζωές των ηρώων που κινούνται όλοι μοναχικά, οι ασχολίες τους είναι καλλιτεχνικές, οι συνειρμοί και το υποσυνείδητο καθορίζουν τις ενέργειές τους. Στα διηγήματα του Ίσαρη δεν θα βρει ο αναγνώστης την «ρεαλιστική απεικόνιση της ζωής», ούτε ανθρώπους που αγωνιούν για το μεροκάματο. Οι ήρωες του ζουν και αναπνέουν για την τέχνη, διαλογίζονται και προβληματίζονται γι’αυτήν αλλά ο συγγραφέας τους εντάσει μέσα στην αληθινή ζωή, οπότε δεν δείχνουν ξεκομμένοι από την πραγματικότητα και αυτό συντείνει στη γοητεία των ιστοριών όπου η ζωή είναι τέχνη και η τέχνη είναι ζωή.





Kiri Te Kanawa / G.Puccini - O mio babbino caro (Gianni Schicchi)