Τρίτη, Φεβρουαρίου 03, 2015
posted by Librofilo at Τρίτη, Φεβρουαρίου 03, 2015 | Permalink
Παγκόσμια ιστορία της Τρομοκρατίας
"Τα
ακόλουθα κείμενα απεύχονται την σύναψη οποιασδήποτε σχέσης με την επιστημονική
μελέτη της τρομοκρατίας. Απλά, διαβάζουν ορισμένα ιστορικά περιστατικά, όπωςθα
διάβαζαν τις σημαντικότερες σελίδες ενός μυθιστορήματος ή θα παρακολουθούσαν
τις σημαντικότερες σκηνές μιας τραγωδίας. Εν τούτοις, ο συγγραφέας ισχυρίζεται
πως γνωρίζει τον έναν και μοναδικό λόγο για τον οποίο οι άνθρωποι τρομοκρατούν
με τόση επιμονή τους ανθρώπους: διότι είναι άνθρωποι. Φυσικά η παραπάνω θέση
δεν είναι δυνατόν να μας προμηθεύσει έναν νομιμόφρονα ορισμό της τρομοκρατίας.
Δεν είναι δυνατόν να πούμε: "Τρομοκρατία είναι αυτό που κάνουν οι άνθρωποι
στους ανθρώπους επειδή είναι άνθρωποι". Ωστόσο - έστω και χωρίς ορισμό - ο
εν λόγω συγγραφεύς θα σκέπτεται με τον δικό του τρόπο σε κάθε περίπτωση.
Γνωρίζει πως ο μοναδικός τρόπος για ν'αγαπά κάποιος τους ανθρώπους είναι να
τους αντιμετωπιζει σαν μικρά παιδιά. Κραυγάζουν οι άνθρωποι την μοναξιά, την
θνητότητα, την απελπισία, την πλάνη τους, εξορισμένοι στην άκρη ενός παράλογου
σύμπαντος. Μια στρογγυλή πέτρα όλο κι όλο το βιός μας. Και οι σκέψεις, οι
ελπίδες μας, επιθυμίες μας;...Οι σκέψεις μας, οι ελπίδες μας, οι επιθυμίες μας
είναι δική μας υπόθεση τελικά. Αν καταφέρουμε να μην τρομοκρατηθούμε, ίσως
έχουμε κάποιες ελπίδες να ζήσουμε τη ζωή μας - όσο μας αφήσουν - σαν δική μας
ζωή."
Αυτό
είναι ένα μεγάλο μέρος από τον πρόλογο ενός δοκιμίου, με τον μεγαλεπήβολο τίτλο
«ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ» (Εκδ. Βακχικόν, σελ. 97). Συνήθως από ένα
βιβλίο που τιτλοφορείται έτσι, ο
αναγνώστης περιμένει να διαβάσει μια ιστορική καταγραφή των «τρομοκρατικών»
ενεργειών μέσα στους αιώνες, μια ιστορική διαδρομή δηλαδή, που θα αναλύει και
θα επεξηγεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο που μπορεί να αλλάζει και να διαμορφώνεται
μέσα στους αιώνες, αλλά δεν υποχωρεί ποτέ. Ο συγγραφέας, ποιητής και (ιδιαίτερα
έμπειρος και ικανός) μεταφραστής Γιώργος Μπλάνας, όμως, μόνο αυτό δεν είχε στο
μυαλό του. Κλείνοντας το μάτι στον Χόρχε Λουίς Μπόρχες και την «Παγκόσμια ιστορία της ατιμίας» του, στο θαυμάσιο δοκίμιό του παραθέτει ορισμένα περιστατικά της
ιστορίας και της μυθολογίας για να τονίσει ότι η «τρομοκρατία» δεν είναι κάτι
υπερφυσικό ή ανεξήγητο αλλά κάτι που οφείλεται στην ανθρώπινη φύση.
«Θα
πρέπει κάποια στιγμή να αποδεχθούμε την αλήθεια: οι άνθρωποι – εμείς και οι
άλλοι – δεν είμαστε παρά προϊόντα των θεσμών μας: ανάποδα θηρία, άγγελοι
σαρκοβόροι δηλαδή. Ο μοναδικός τρόπος να υπάρχουμε είναι οι θεσμοί. Δεν
γνωρίζουμε άλλον τρόπο να είμαστε άνθρωποι. Δεν είμαστε άνθρωποι έξω από τους
θεσμούς, αλλά αφηρημένες έννοιες, ευχολόγια τρομαγμένων διανοουμένων. Παλεύουμε
για να υπάρξουμε, για να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας, ανάγκες που δεν
γνωρίζουμε ποιες ακριβώς είναι αν δε δοκιμάσουμε τα πάντα, αν δεν δώσουμε στο
τυχαίο, στο συμπτωματικό, την ευκαιρία να μας δείξει το μόνιμο, το σταθερό,
αυτό που είμαστε προορισμένοι να είμαστε.»
Η
τρομοκρατία κατά τον συγγραφέα είναι ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο, το οποίο
κάνειτην εμφάνιση του από την αρχή του ανθρωπίνου είδους, από την εμφάνιση του
σκεπτόμενου ανθρώπου. Επισημαίνει ως αρχή της "τρομοκρατίας" στον
γραπτό λόγο την Ιλιάδα του Ομήρου και επεκτείνεται σε επόμενο κεφάλαιο όπου
αναφέρεται στην περίπτωση του Θησέα την άσκηση της τρομοκρατίας από την πλευρά
της εξουσίας και την χρησιμοποίησή της για να εφαρμόσει τους νόμους που
θεσπίζει.
Ο
Μπλάνας κάνει μια αποσπασματική ιστορική
αναδρομή μέσα απο διάφορα επεισόδια/γεγονότα της ιστορίας για να στηρίξει τη
θέση του. Μιλάει για την "τρομοκρατίας της αρένας" (του όχλου), την
"τρομοκρατία της ομάδας" (θρησκευτικός φανατισμός), τον Ντράκουλα και
τους Βλάχους πρίγκιπες, τον Γουτεμβέργιο και την διάδοση των ιδεών (άρα και της
τρομοκρατίας της εξουσίας) μέσω του έντυπου λόγου, τον ξακουστό Λόπε δε Αγκίρε
(την "Μάστιγα του Θεού" όπως έμεινε στην ιστορία), και από την
Γαλλική Επανάσταση (όπου πρωτοχρησιμοποιήθηκε ο όρος "terrorism")
στην τρομοκρατία των φανατικών, τους Ασσασίνους.
Στο
δοκίμιο του Μπλάνα τονίζεται ότι η λέξη τρομοκρατία ουσιαστικά χρησιμοποιείται
με πολύ γενικούς και σχετικούς όρους, και ότι όπου εμπλέκεται το ιδεολογικό στοιχείο,
χάνεται η ουσία του όρου. Τονίζεται δε ότι δεν υπάρχει τρομοκρατία χωρίς να
απορρέει από κάποια εξουσία η οποία θέλει να επιβληθεί ενσπείροντας φόβο=τρόμο
στους ανθρώπους, προσπαθώντας να εκβιάσει τη βούληση του ατόμου υπό το κράτος
του τρόμου. Η εξουσία που "πρέπει" να εξολοθρεύσει το
"διαφορετικό", το "ανίερο" για να μπορέσει να επιβιώσει.
Στο
βιβλίο περνάει με πολύ υπαινικτικό ύφος και συνοπτικά η ιστορία του ανθρώπου
που ουσιαστικά είναι και η ιστορία της "τρομοκρατίας". Το κράτος
συστηματοποιεί την βία έχοντας το μονοπώλιο της με σκοπό την προστασία των
πολιτών και για να μπορέσει να λειτουργήσει "αρμονικά" η
κοινότητα". Ο συγγραφέας αναφέρει, περιπτώσεις της ιστορίας όπου ο "τρομοκράτης"
του χθες, μπαίνει στην υπηρεσία της εξουσίας, τονίζοντας την σχετικότητα του
όρου και των πραγμάτων.
«Η
αλήθεια δεν βρίσκεται ποτέ στο βάθος. Το βάθος βρίσκεται πάντα πάνω-πάνω. Το
βάθος είναι ο τρόμος μας μπροστά στην ευκρίνεια της αλήθειας, που συχνά δεν
συμφωνεί με τις επιθυμίες μας. Το κρυμμένο νόημα δεν είναι παρά μια προσπάθεια
αποφυγής του νοήματος. Τα σύμβολα κενοτάφια ιδεών. Δεν έχουν τίποτα κάτω τους.
Οι ιδέες ζουν αλλού και περιμένουν πότε θ’αποφασίσουμε να σταματήσουμε αυτό το
παιδαριώδες παιχνίδι της ερμηνείας. Οι μυθικοί άθλοι του Θησέα μιλούν καθαρά.
Τι λένε; Τρομοκρατία είναι η απρόκλητη βία. Τρομοκρατία είναι η αφαίρεση του
δικαιώματος στην ταυτότητα. Τρομοκρατία είναι η ζωώδης καταστροφή της ζωής και
της περιουσίας του άλλου. Τρομοκρατία είναι η καταναγκαστική εργασία.
Τρομοκρατία είναι η εξαπάτηση. Τρομοκρατία είναι η αναίτια πρόκληση του άλλου.
Τρομοκρατία είναι η αφαίρεση του δικαιώματος της διαφορετικότητας. Τρομοκρατία
είναι η ομαδοποίηση με στόχο την επιβολή. Τρομοκρατία είναι η συνομωσία.
Τρομοκρατία είναι η υποτέλεια. Τρομοκρατία είναι ο θρησκευτικός σκοταδισμός.»
Η
"Παγκόσμια ιστορία της τρομοκρατίας", που κυκλοφόρησε πρώτα σε
ψηφιακή μορφή πριν από μερικά χρόνια, μέσα από το site του περιοδικού
"Βακχικόν", ενώ έχει μεταφραστεί και στα Αγγλικά, είναι ένα έξοχο δοκίμιο, ιδιαίτερα σαγηνευτικό
και ελκυστικό. Το λογοτεχνικό ύφος του Γ.Μπλάνα είναι ευδιάκριτο και γλαφυρό, κατανοητό και υπαινικτικό, με εξαιρετική οικονομία λόγου, συντελώντας κατ'αυτόν τον τρόπο, στην απόλαυση της ανάγνωσης, που θυμίζει μεγάλους δοκιμιογράφους της παγκόσμιας
λογοτεχνίας, ενώ δίνει τροφή για (πολλή) σκέψη και διάλογο.
_________________________________________________________
Ακούστε
την συζήτηση που είχα με τον Γιώργο Μπλάνα, συγγραφέα της "Παγκόσμιας
ιστορίας της Τρομοκρατίας", στα πλαίσια της εκπομπής Booktalks at Amagi
radio. Η εκπομπή μεταδόθηκε στις 24/1/15 και η κουβέντα μας με
τον συγγραφέα αρχίζει μετά την πρώτη ώρα. Καλή ακρόαση.
0 Comments:
Δημοσίευση σχολίου