Τετάρτη, Ιανουαρίου 07, 2015
posted by Librofilo at Τετάρτη, Ιανουαρίου 07, 2015 | Permalink
Πατέρες και γιοί
Λίγα
χρόνια μετά την απονομή του βραβείου Νόμπελ (2010), ο μέγιστος συγγραφέας της
Λατινικής Αμερικής, Mario Vargas
Llosa (Περού, 1935), επανέρχεται με ένα εξαιρετικό και στιβαρό
μυθιστόρημα, που έχει ως τίτλο "ΕΝΑΣ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΣ ΗΡΩΑΣ" (El
heroe discreto"), (Εκδ.Λιβάνη,
μετάφρ. Χ.Μπανιά, σελ.446), και το οποίο εμπεριέχει όλα εκείνα τα στοιχεία που
τον κατέστησαν τόσο δημοφιλή και αναγνωρισμένο. Υπέροχη αφήγηση, σφιχτοδεμένος
ρυθμός, σαγηνευτική ιστορία που σε κρατάει εγκλωβισμένο με την πλοκή της,
κοινωνικοπολιτικό σχόλιο, (πολύ) χιούμορ, δημιουργική μίξη μαγικού ρεαλισμού με
νατουραλισμό και ένας συνεχής προβληματισμός (που διακατέχει άλλωστε ολόκληρο
το έργο του) γύρω από την ανθρώπινη ύπαρξη και τα όριά της.
Παρά
τον παραπλανητικό (εν πολλοίς) τίτλο του βιβλίου, οι ήρωες στο μυθιστόρημα
είναι δύο (ίσως και περισσότεροι), άνθρωποι καθημερινοί που μετατρέπονται σε
ήρωες, όχι μέσα από μάχες και πολέμους αλλά μαχόμενοι με όπλο την αξιοπρέπεια
και την ηθική, μέσα από ιδιόμορφες καταστάσεις που ανατρέπουν τη ζωή τους. Παρακολουθούμε
τις ιστορίες τους παράλληλα, καθώς η αφήγηση από κεφάλαιο σε κεφάλαιο,
εναλάσσεται με αρκετά χαλαρό ύφος, για να ενωθούν οι δύο ιστορίες στο τέλος
πλέον του βιβλίου.
Όταν
ο μικροεπιχειρηματίας Φελίσιτο Γιανακέ, ιδιοκτήτης μιας αρκετά επιτυχημένης
μεταφορικής εταιρίας στην επαρχιακή κωμόπολη Πιούρα, λαμβάνει μια απειλητική
επιστολή για να καταβάλλει ένα μηνιαίο ποσό σε μια οργάνωση για την προστασία
της επιχείρησής του, δεν σκέφτεται καθόλου την αποδοχή αυτής της εκβιαστικής
πρότασης. Πηγαίνει στην τοπική αστυνομία να καταθέσει μήνυση αδιαφορώντας για
τις συνέπειες της πράξης του - όταν δε αρνείται να υπακούσει και στην δεύτερη
προειδοποίηση δημοσιοποιώντας με μια επιστολή στον τοπικό τύπο την ενέργειά του
αυτή, γίνεται ο "ήρωας της ημέρας" και σύμβολο αντίστασης στις
μαφιόζικες μεθόδους. Ο Φελίσιτο είναι ένας ήπιος, ηλικιωμένος άνθρωπος,
αυτοδημιούργητος που ξεκίνησε από πολύ χαμηλά για να φτιάξει αυτή την εταιρία,
που την διοικεί με μεγάλη επιτυχία. Έχει μια προβληματική σχέση με τον έναν από
τους δύο γιούς του, ο οποίος είναι εμφανές ότι δεν είναι δικό του παιδί. Αγαπάει
μια νεαρή γυναίκα ελαφρών ηθών, στην οποία έχει νοικιάσει ένα διαμέρισμα με την
προϋπόθεση να τον δέχεται μία φορά την εβδομάδα και να διατηρεί την ελευθερία
της τις υπόλοιπες ημέρες, ενώ με την θρησκόληπτη σύζυγό του, που την παντρεύτηκε
εξ ανάγκης καθώς εκείνη είχε μείνει έγκυος, οι σχέσεις του είναι καθαρά
τυπικές.
Από
την άλλη, στην ραγδαία αναπτυσσόμενη Λίμα, ο Ισμαέλ Καρέρα είναι ιδιοκτήτης
μιας μεγάλης ασφαλιστικής εταιρίας, που έχει χηρέψει πρόσφατα και έχει δύο
γιούς, οι οποίοι τον μισούνε θανάσιμα και ανυπομονούν να πεθάνει για να
κληρονομήσουν την εταιρία από την οποία έχουν εκπαραθυρωθεί (όχι αναίτια) από
τον πατέρα τους λαμβάνοντας ένα μηνιαίο επίδομα. Ο Ισμαέλ αποφασίζει στα 80
του, να παντρευτεί την καμαριέρα του, η οποία βέβαια είναι καμιά σαρανταριά χρόνια
νεότερή του, και φεύγει αμέσως για πολύμηνο ταξίδι του μέλιτος στην Ευρώπη,
προκαλώντας διαδοχικές εκρήξεις στους δύο γιούς του, οι οποίοι αρχίζουν
δικαστικό αγώνα για ακύρωση του γάμου, ενώ η κοσμική κοινωνία της Λίμα μένει
έκπληκτη από το γεγονός. Σύμμαχό του στην ιστορία αυτή, ο Ισμαέλ έχει τον πρώην
διευθυντή της εταιρίας, Δον Ριγοβέρτο ο οποίος μόλις συνταξιοδοτήθηκε και η
οργή των δύο ανεπρόκοπων νεαρών πέφτει επάνω του, αφού τον κυνηγάνε κι αυτόν δικαστικά
αναβάλλοντας ένα ταξίδι που είχε προγραμματίσει στην Ευρώπη και μπλοκάροντας
την συνταξιοδότησή του.
Στην
μυθιστορηματική δράση εμπλέκεται και η πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία του γιού του Δον
Ριγοβέρτο, του Φοντσίτο, η οποία εκτυλίσσεται στο περιθώριο των δύο επεισοδίων.
Ο Φοντσίτο έφηβος ευαίσθητος αλλά μάλλον φαντασιόπληκτος, εφευρίσκει έναν
υποτιθέμενο ενήλικα φίλο, τον μυστηριώδη Εδιλμπέρτο Τόρες, ο οποίος αποκτά μέσω
της αφήγησης του νεαρού διαβολική μορφή φέρνοντας τον ταλαίπωρο Δον Ριγοβέρτο
(ο οποίος δεν ξέρει που να πρωτοστρέψει την προσοχή του) σε κατάσταση υστερίας.
Οι
δύο τόσο διαφορετικοί αλλά και τόσο ίδιοι ήρωες του Λιόσα, αντιδρούν με αξιοπρέπεια
και δύναμη στις επιθέσεις και στην ανατροπή της καθημερινότητάς τους. Ο Ισμαέλ
ευρισκόμενος ένα βήμα πριν τον τάφο, και ημιναρκωμένος μετά από μια δύσκολη
επέμβαση, ακούει τους γιούς του να εύχονται τον θάνατό του όσο συντομότερα
γίνεται και σχεδιάζει την εκδίκησή του, την οποία υλοποιεί νυμφευόμενος την
καμαριέρα του. Ο Φελίσιτο πιστός στην προτροπή του πατέρα του, "να μην
αφήσει κανέναν να τον πατήσει σ'αυτή τη ζωή", κάνει έναν μοναχικό αγώνα, του
καίνε τα γραφεία, απαγάγουν την ερωμένη του, αλλά αυτός αλύγιστος, γνωρίζει ότι
θα πληγωθεί αλλά συνεχίζει.
Ο
Λιόσα σ'αυτό το μυθιστόρημα αφήνει τις ιστορικές και πολιτικές αφηγήσεις των
προηγούμενων έργων του, και κάνει ένα σχόλιο για την σύγχρονη Περουβιανή
πραγματικότητα. Μια χώρα που αναπτύσσεται οικονομικά με γοργούς ρυθμούς και μια
κοινωνία που προσπαθεί να ακολουθήσει τις εξελίξεις. Είτε η αφήγηση
εκτυλίσσεται στην αστική Λίμα με τον κόσμο των επιχειρήσεων, είτε στην
επαρχιακή Πιούρα, βλέπουμε την οικονομική ανάπτυξη να φέρνει το έγκλημα στο
προσκήνιο, οπότε ο Λιόσα προτάσσει ως λύση, την αξιοπρέπεια, την σκληρή δουλειά
και την πίστη στις ανθρώπινες αξίες. Οι ήρωές του, άνθρωποι με αδυναμίες, με
καλές και κακές στιγμές, με λάθη, αλλά κατά βάση ηθικοί και καλοί θριαμβεύουν
σε πείσμα των καιρών.
Σχέσεις
πατέρα και γιού (ή μάλλον γιών), σχέσεις ερωτικές, σχέσεις οικογενειακές
μπαίνουν στο μικροσκόπιο του συγγραφέα, ενώ παραμένοντας πιστός στον αγαπημένο
του Μπόρχες, που έλεγε ότι οι χαρακτήρες των βιβλίων επανέρχονται και δεν
"πεθαίνουν ποτέ", ο μεγάλος Περουβιανός συγγραφέας επαναφέρει ήρωες
από προηγούμενα βιβλία του (κυρίως από το ΠΡΑΣΙΝΟ ΣΠΙΤΙ) σ'αυτό το μυθιστόρημα.
Ο Δον Ριγοβέρτο, ο λοχίας Λιτούμα με τους ανίκητους, αλλά και άλλοι,
διαδραματίζουν (άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο) ρόλο στην πλοκή.
Ο
"Διακριτικός ήρωας" δεν είναι ένα από τα μυθιστορήματα του Λιόσα που
θα μείνουν χαραγμένα στη μνήμη των θαυμαστών του, του λείπει ίσως η μεγάλη πνοή
που χαρακτηρίζει τα αριστουργήματα του τεράστιου αυτού συγγραφέα, αλλά η
σύγκριση μαζί τους μπορεί και να το αδικεί, γιατί είναι ουσιαστικά ένα θαυμάσιο
μυθιστόρημα (που αδικείται από την ελληνική έκδοση), γραμμένο με ζωντάνια και ενέργεια, που "ρουφιέται"
κυριολεκτικά, με άψογη τεχνική (χρησιμοποιείται κι εδώ όπως και σε άλλα βιβλία
του συγγραφέα, η σαγηνευτική τεχνική που οι διάλογοι μπαίνουν ο ένας μέσα στον
άλλον, όταν συνδυάζονται δύο συζητήσεις που γίνονται σε διαφορετικούς χρόνους
με το ίδιο θέμα στην ίδια αφήγηση δημιουργώντας την αίσθηση της συνέχειας) και
μοναδικό στυλ που αποδεικνύει με τον εμφατικότερο τρόπο ότι ο μεγάλος
συγγραφέας παραμένει τέτοιος και μετά τα βραβεία και την οικονομική επιτυχία.
0 Comments:
Δημοσίευση σχολίου