Τετάρτη, Φεβρουαρίου 25, 2015
posted by Librofilo at Τετάρτη, Φεβρουαρίου 25, 2015 | Permalink
"Η μνήμη είναι η μεγαλύτερη πλαστογράφος"
«Δεν περιμένω να ανακαλύψω την Ινδία, αλλά να με αποκαλύψει εκείνη. Και ελπίζω πως, αν κατανοήσω κάτι εδώ, θα μπορέσω να το πάρω πίσω, σαν κτέρισμα ή σαν δώρο. Τα βιβλία πλέον δεν επαρκούν. Χρειάζομαι τη ζώσα αποξένωση που προσφέρει το ταξίδι.
Μόνο που την Ινδία – ακριβώς επειδή σε αποξενώνει από καθετί οικείο – δεν μπορείς εύκολα να την ερμηνεύσεις. Τη ζεις ως μια περιγραφή.»

Ένα ταξίδι 6 εβδομάδων στην Ινδία, μια μοναδική εμπειρία ζωής. Ένα ταξίδι εξερεύνησης, αλλά και εσωτερικής δοκιμασίας σε μια χώρα αντιθέσεων και υπερβολών που σε προκαλεί να αναμετρηθείς με τον εαυτό σου. Ένα ταξίδι που προκαλεί σκέψεις και δοκιμάζει τα όριά σου. Ο εκλεκτός συγγραφέας Χρήστος Χρυσόπουλος, με το τόσο ιδιαίτερο πεζογραφικό (και όχι μόνο) έργο, έκανε αυτό το ταξίδι στην μακρινή χώρα, τον Αύγουστο του 2012 και έγραψε ένα θαυμάσιο οδοιπορικό ή όπως ο ίδιος θέλει να το αποκαλεί «μυθιστόρημα» με τίτλο, «ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΤΙΡΘΑΝΚΑΡΑ» (Εκδ.Νεφέλη, σελ.358).

Ο Χρυσόπουλος δεινός περιηγητής και συνειδητοποιημένος «περιπλανώμενος» (flaneur), μετά τον οξυδερκή «Φακό στο στόμα» που εξέδωσε πριν από μερικά χρόνια για τις όψεις μιας Αθήνας στην αρχή της οικονομικής κρίσης, αποφασίζει να περιηγηθεί ένα μέρος της Ινδίας ακολουθώντας ένα χαλαρό πρόγραμμα, με άνεση χρόνου και επιθυμία να νιώσει και να αισθανθεί. Γνωρίζει ότι υπάρχουν «πολλές» Ινδίες για έναν ταξιδιώτη και ο καθένας βλέπει είτε αυτό που θέλει να δει, είτε κατανοώντας κάτι διαφορετικά από έναν άλλον – παραθέτει δε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα με τις εντυπώσεις δύο μεγάλων Ιταλών ανθρώπων του πνεύματος, του Μοράβια και του Παζολίνι, οι οποίοι εξέδωσαν τις ταξιδιωτικές τους εντυπώσεις, τόσο διαφορετικές που λες και επισκέφθηκαν διαφορετικούς τόπους.

«Τίποτα δεν είναι αμιγές. Η φύση της Ινδίας είναι η μασάλα, το μείγμα. Όπως και το φαγητό, έτσι μοιάζουν τα πάντα καρυκευμένα, ανάμικτα, και έχεις την εντύπωση ότι πάντοτε κουβαλούν μέσα τους κάτι γήινο, σαν να είναι υπό μια έννοια ακάθαρτα. Οι Άγγλοι λένε ότι η Ινδία «μεγαλώνει μέσα σου». Ότι πρέπει να τη χωνέψεις, να την καταναλώσεις αργά σε μικρές δόσεις, όπως ο Μιθριδάτης το δηλητήριο, ώστε να μη σε αρρωσταίνει πια, και μόνο τότε μπορείς πραγματικά να γευτείς την ουσία της. Αυτό το οξύμωρο σχήμα είναι απολύτως αληθινό, μεταφορικά και κυριολεκτικά: για να αντέξεις την Ινδία, πρέπει να αναπτύξεις ανοσία στις αρρώστιες της. Αλλιώς, η λαιμαργία και η απληστία θα σε καταστρέψουν, δεν θα μπορέσεις ποτέ να επιστρέψεις άλλη φορά σε αυτόν τον τόπο. Το ινδικό ταξίδι μοιάζει με άσκηση. Πρέπει να βρίσκεσαι διαρκώς σε εγρήγορση. Να έχεις θάρρος, ώστε να φτάσεις συνειδητά ως εκεί που νομίζεις ότι αντέχεις. Να κάνεις τότε ένα μόνο βήμα παραπάνω και να σταματήσεις. Να έχεις τη σύνεση και να διακόψεις το ταξίδι. Να γυρίσεις πίσω, αλλά με την επίγνωση ότι το όριο του επόμενου ταξιδιού σου θα βρίσκεται ένα βήμα παραπέρα.»

Στο ταξίδι του αυτό, ο προορισμός ήταν το βόρειο κομμάτι της χώρας. Από το Ρατζαστάν έως το Βαρανάσι. Μένοντας σε τρείς μεγάλες πόλεις, το Δελχί, την Τζαϊπούρ και το Βαρανάσι, συναναστρέφεται ανθρώπους, δοκιμάζει φαγητά του δρόμου, μένει σε καταλύματα που προτιμούν ντόπιοι εμπορικοί αντιπρόσωποι. Ντύνεται σαν Ινδός φορώντας το χαρακτηριστικό πουκάμισο (την «κούρτα»), και αφήνεται στην περιπλάνησή του σε δρόμους και σοκάκια χωρίς να ξέρει που θα τον βγάλουν. Οι συναντήσεις του με κάποιους από τους ανθρώπους θα περιγραφούν στο βιβλίο. Ένα μικρό κοριτσάκι που οι γονείς του, το έχουν πουλήσει σε κάποιον βιοτέχνη, οι δύο Σιχ που μοιράζουν τον πρωινό χαλβά στους «ανέγγιχτους», ο οδηγός του τουκ-τουκ που δωροδοκεί τον αστυνομικό, μια Αμερικάνα που θέλει να γίνει Ινδουίστρια, μια νεαρή Γαλλίδα που ακολουθούσε το δικό της πρόγραμμα αδιαφορώντας για τα τοπικά ήθη κι έθιμα, ένας ζωγράφος του δρόμου, περιστατικά που αποτυπώνονται βαθιά στη μνήμη, το κάψιμο του νεκρού στο Βαρανάσι, μια παράσταση χορού που τον συγκλονίζει, η συμμετοχή σε τελετουργίες και η ανακάλυψη έξοχων μνημείων μέσα στο πουθενά.

Το βλέμμα του Χρυσόπουλου κοιτάζει προς τα μέσα αλλά και προς τα έξω. Φωτογραφίζει και στοχάζεται, συμμετέχει αλλά παραμένει «ξένος». Δεν θα ασχοληθεί με τα κλασσικά αξιοθέατα του τόπου. Η τέχνη της δεν θα του πει πολλά. Η Ινδία τον προκαλεί αλλά και του αντιστέκεται. Όσο θα παραμείνει στην αινιγματική αυτή χώρα δεν θα γράψει τίποτα. Το βιβλίο, μια άσκηση μνήμης ουσιαστικά, θα γραφτεί με την επιστροφή του στην Ελλάδα και όταν οι εντυπώσεις θα έχουν καταλαγιάσει μέσα του.

Η αφήγηση του Χρυσόπουλου είναι σαγηνευτική και διαφορετική από τα υπόλοιπα βιβλία του. Περισσότερο προσωπική και «απλή», που αφήνεται σε αρκετές περιπτώσεις, σε μια υπέροχη λυρικότητα και μελαγχολία που θυμίζει περιηγητές του 19ου αιώνα. Χωρίς να ακολουθεί την γραμμική εξιστόρηση, ανακατεύει χρονικά τα επεισόδια του ταξιδιού, με ρυθμό και μουσικότητα δίχως να μπερδεύει τον αναγνώστη. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι κι ένας είδος αυτοβιογραφίας, και αναζήτησης ταυτότητας (όσο πομπώδες κι αν ακούγεται το τελευταίο), αλλά είναι περισσότερο ένας φιλοσοφικός στοχασμός πάνω στην ίδια την έννοια του ταξιδιού. Το γυμνό σώμα του Τιρθανκάρα καθώς ολοκληρώνεται το βιβλίο θα συνοψίσει την έννοια της Ινδίας, κάτι το άπιαστο και ταυτόχρονα τόσο οικείο.

« «Το είχατε φανταστεί ότι θα βλέπατε κάτι τέτοιο;». Αυτή είναι η δυσκολότερη ερώτηση για τον ταξιδιώτη που επιστρέφει από τις Ινδίες (ο πληθυντικός εδώ έχει κυριολεκτική σημασία). Είναι μια απλή και πρακτική απορία, αλλά ο συνειδητός ταξιδιώτης δυσκολεύεται στην απάντησή της, επειδή η φαντασία – αντίθετα προς την κρίση – δεν επιθυμεί την επιβεβαίωση αλλά την έκπληξη. Η παρόρμηση του ταξιδιώτη είναι ν’απαντήσει: «Καθόλου δεν είχα φανταστεί κάτι τέτοιο», κι έτσι απωθεί στο περιθώριο της μνήμης όλα εκείνα που είχε μεταφέρει μαζί του και τα τοποθέτησε μπροστά του για να τα συναντήσει στην Ινδία.
Αν είναι ειλικρινής και συνειδητός, κι αν έχει ταξιδέψει ουσιαστικά στον τόπο που εξερευνά, ο ταξιδιώτης θα πρέπει να απαντήσει: «Το είχα φανταστεί διαφορετικά».
Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, ό,τι γράφω για την ινδική περιπλάνηση, η εξιστόρησή μου, είναι όντως η πραγματική φαντασία του ταξιδιού. Η διήγηση μοιάζει με μονόγραμμα, που συμπυκνώνει μια ύπαρξη σε μια εικόνα. Κι όπως συμβαίνει με κάθε μονόγραμμα, το νόημά του είναι σχεδόν διακοσμητικό.»

Υ.Γ. Φωτογραφίες και σχόλια από το ταξίδι στην Ινδία μπορείτε να δείτε στο blog του βιβλίου http://thejourneyoftirthankara.blogspot.gr/

_________________________________________________


Ακούστε την συζήτησή μου με τον Χρήστο Χρυσόπουλο στα πλαίσια της εκπομπής Booktalks at Amagi radio, του Σαββάτου 21/2. Η συζήτηση αρχίζει μετά την πρώτη ώρα της εκπομπής. Καλή ακρόαση.
 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home