Δευτέρα, Φεβρουαρίου 09, 2015
posted by Librofilo at Δευτέρα, Φεβρουαρίου 09, 2015 | Permalink
Το Παρίσι εν καιρώ ειρήνης
Εξαιρετικό νουάρ χωρίς φόνους γίνεται; Και όμως ναι… «ΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΕΝ ΚΑΙΡΩ ΕΙΡΗΝΗΣ» («Paris en temps de paix») του Γάλλου συγγραφέα και δημοσιογράφου Gilles Martin-Chauffier (Εκδ. Πόλις, μετάφρ. Γ.Στρίγκος, σελ.373), αποδεικνύει ότι η έννοια του νουάρ (όρος ιδιαίτερα σχετικός και μάλλον παρεξηγημένος) έχει πολλές διαστάσεις. Το βιβλίο του Μαρτέν-Σωφιέ είναι ένα κοινωνικοπολιτικό αστυνομικό μυθιστόρημα, όπου οι κοινωνικές και εθνικές διαφορές είναι στο προσκήνιο, σε ένα Παρίσι που μοιάζει να είναι χωρισμένο σε ζώνες, με συμμορίες, μαφιόζους και λαθρέμπορους να κυριαρχούν, ομοιάζοντας περισσότερο στη Νέα Υόρκη παρά σε ευρωπαϊκή πόλη.

Η ιστορία εκτυλίσσεται στο πολυπολιτισμικό 18ο διαμέρισμα του Παρισιού, μια μικροαστική συνοικία που δεν έχει τίποτα από την φινέτσα των καλών περιοχών της «Πόλης του φωτός», γεμάτη τεράστια οικοδομικά συγκροτήματα όπου διαμένουν λογιών-λογιών εθνότητες, Άραβες, Εβραίοι, Κινέζοι, Αφρικανοί, και ανάμεσά τους Γάλλοι φοβισμένοι, μεροκαματιάρηδες που προσπαθούν να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα. Αρκεί μια σπίθα για να ανάψει το φυτίλι της σύγκρουσης και η (μάλλον ηλίθια) ενέργεια ενός νεαρού (και σεσημασμένου) Άραβα να προσπαθήσει να κλέψει μια κοπελίτσα, κόρη μιας ήσυχης Εβραϊκής οικογένειας, τραυματίζοντας την, ανοίγει τον ασκό του Αιόλου. Οι γονείς της καταθέτουν μήνυση η οποία (ως συνήθως) δεν καταλήγει πουθενά, ο νεαρός αφήνεται ελεύθερος λόγω αμφιβολιών αλλά μερικές μέρες μετά δέχεται επίθεση από αγνώστους που του παραμορφώνουν το πρόσωπο με βιτριόλι. Αυτή τη φορά κατηγορούνται οι Εβραίοι και η κατάσταση αρχίζει να ξεφεύγει.

Τις υποθέσεις χειρίζεται ο βετεράνος αστυνόμος Κερζενεάν, Βρετόνος στην καταγωγή, που νοσταλγεί να μπορέσει να γυρίσει στην ιδιαίτερη πατρίδα του, ξεφεύγοντας απ’όλα αυτά. Σκληρός άντρας αλλά κοινωνικά ευαισθητοποιημένος, πανέξυπνος και διπλωμάτης, ισορροπεί μεταξύ των οπαδών της σκληρής γραμμής του τμήματός του και της πολιτικής εξουσίας που δεν θέλει τα γεγονότα να ξεφύγουν τελείως. Διατηρεί ένα δημοκρατικό προφίλ που του ανοίγει πόρτες και του επιτρέπει να συνομιλεί με όλες τις πλευρές. Στο πλευρό του είναι ο τελείως διαφορετικός (ως χαρακτήρας) βοηθός του, με το ψευδώνυμο Τζέι-Αρ που χρησιμοποιεί μεθόδους στα όρια της νομιμότητας για να φτάσει στον σκοπο του.
Σε μια επίσκεψη στο Λύκειο της περιοχής, ο Κερζενεάν ερωτεύεται την Ανν Μαρί, μια αριστοκρατική γυναίκα που δουλεύει ως δασκάλα εκεί. Η Ανν Μαρί είναι παντρεμένη και ο παράνομος δεσμός τους στεγάζεται σε δωμάτια ξενοδοχείων και συναντήσεις σε πανάκριβα ρεστωράν. Η αστική της κουλτούρα έρχεται σε αντίθεση με την σκληρή πραγματικότητα της καθημερινότητας στους δρόμους του Παρισιού.

Μετά από μια συντονισμένη έφοδο σε ένα συγκρότημα πολυκατοικιών και την ανεύρεση μεγάλης ποσότητας ναρκωτικών που έλαβε μεγάλη δημοσιότητα και την αναγνώριση του Κερζενεάν ως εγκέφαλου του σχεδίου, τα πράγματα παίρνουν μια δραματική τροπή, καθώς απάγεται ο γιός της οικογένειας των Εβραίων των οποίων η κόρη είχε δεχθεί την επίθεση. Ο απαγωγέας επικοινωνεί μόνο με τον Κερζενεάν και ζητάει ένα τεράστιο ποσό για λύτρα. Το πεδίο ενδιαφέροντος πέφτει πάλι στην διαμάχη μεταξύ Αραβικής και Εβραϊκής κοινότητας και καθώς οι μέρες περνάνε, οι πολιτικοί μπαίνουν στο παιχνίδι ενώ ο ίδιος ο Σαρκοζί ετοιμάζει επίσκεψη στο σπίτι της παθούσας οικογένειας. Το βάρος πέφτει όλο στις πλάτες του Κερζενεάν, ο οποίος όμως αρχίζει να σκέφτεται λίγο διαφορετικά την υπόθεση και να βλέπει ότι μπορεί να αποκομίσει οικονομικά οφέλη από αυτήν, ενώ βλέπει και την (μέχρι εκείνη τη στιγμή) πάντα ατσαλάκωτη Άνν Μαρί να γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα που κατά κάποιον τρόπο συνδέονται με την απαγωγή. Το παιχνίδι γίνεται πολύ επικίνδυνο για όλους και καθώς εισβάλλει και η Κινέζικη μαφία στο προσκήνιο, η συνέχεια είναι συναρπαστική.

Το καλό και το κακό μπερδεύονται στο ευρηματικότατο μυθιστόρημα του Μαρτέν-Σωφιέ. Κανείς από τους χαρακτήρες πρωτεύοντες ή δευτερεύοντες δεν είναι μονοδιάστατος και πάντα παραμονεύει ή αιωρείται κάτι που είναι στο σκοτάδι και ετοιμάζεται να βγεί στο φως. Ο ήρωας Ερβέ Κερζενεάν με το δημοκρατικό προφίλ, την σκληρότητα και την μελαγχολία στο βλέμμα, με την εξέλιξη του μυθιστορήματος, δείχνει μια άλλη πλευρά του, που ανατρέπει αυτό που βγαίνει προς τα έξω, καθιστώντας τον έναν πολύ ενδιαφέροντα (και πολύ ανθρώπινο) λογοτεχνικό χαρακτήρα. Η ψυχολογική σύγκρουση του κεντρικού ήρωα δεν αποβαίνει εις βάρος της πλοκής στο βιβλίο, απλώς της αλλάζει τον προσανατολισμό προσθέτοντας μια διαφορετική νότα στα γεγονότα. Ο συγγραφέας εξελίσσει την πλοκή πανέξυπνα, ξετυλίγοντας αργά αλλά σαγηνευτικά τον μίτο της πλοκής, με χιούμορ και σαρκασμό δείχνοντας την υποκρισία όλων, πολιτικών αρχών, εκπαιδευτικού συστήματος, οικονομικού συστήματος.

"Δεν άντεχα άλλο να παλεύω ανάμεσα στο καλό και το κακό. Στο Παρίσι, ο όρος "ηθικός" δεν σημαίνει τίποτα...Γιατί να είμαι ο μόνος, στο τελευταίο σκαλοπάτι της ιεραρχίας, που κάνω ευσυνείδητα τη δουλειά μου χωρίς υστεροβουλία, ούτε υποκρισία; Τόσον καιρό που συναναστρεφόμουν ως υπάλληλος αυτούς που κρατάνε το σύστημα στα χέρια τους, είχα καταλάβει τη νοοτροπία τους: σέβονται μονάχα τους κλεφταράδες του δικού τους βεληνεκούς. Αν είσαι αδύναμος, δεν υπάρχεις και, με το παραμικρό παραστράτημα, θα τη φας στο κεφάλι. Πρέπει να τους εντυπωσιάσεις για να γίνεις ένας συνομιλητής αντάξιος της προσοχής τους. Και τότε, δεν τίθεται πλέον θέμα καλού ή κακού."

Πολυεπίπεδο και αιχμηρό το μυθιστόρημα του Μαρτέν-Σωφιέ με τον βαθύτατα ειρωνικό τίτλο, έχει κινηματογραφική δομή και ατμόσφαιρα, μερικούς έξοχα σκιαγραφημένους χαρακτήρες και πολύ ενδιαφέρουσα οπτική. Χάνει σε ένταση και αγωνία, αλλά δεν είμαι σίγουρος αν στόχευε ο συγγραφέας σ'αυτό αφού μάλλον επιθυμούσε να τονίσει την κοινωνικοπολιτική διάσταση κάτι που το κατάφερε απόλυτα.

Το βιβλίο είναι ιδιαίτερα επίκαιρο μετά τα τελευταία γεγονότα που συνέβησαν στο Παρίσι πριν από ένα μήνα, την επίθεση των Τζιχαντιστών στα γραφεία του σατυρικού περιοδικού Charlie-Hebdo και όσα επακολούθησαν. Γραμμένο 4 χρόνια πριν, περιγράφει το κλίμα, την ατμόσφαιρα στην πολυπολιτισμική μεγαλούπολη όπως είναι, χωρίς γλαφυρές περιγραφές και ωραιοποιήσεις. Διακρίνει κανείς την κούραση και τον προβληματισμό μιας ανεκτικής εν πολλοίς κοινωνίας και την ισορροπία τρόμου με χαρακτηριστικό παράδειγμα στις σελίδες του βιβλίου, την επιφυλακή δεκάδων αστυνομικών υπό τον φόβο μεγάλων επεισοδίων μετά από έναν ποδοσφαιρικό αγώνα Αιγύπτου-Αλγερίας που διεξάγεται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά και αρκεί μια χειρονομία ή μια λέξη για να διεξαχθεί πραγματικός πόλεμος σε μια πλατεία του Παρισιού.

Στο "Παρίσι εν καιρώ ειρήνης", όπως και στα "Arab Jazz", "Ο Γερμανός Μουτζαχεντίν" ή ακόμα και στο "Μεταμορφώσεις" του Francois Vallejo (όλα από τις πάντα ενήμερες εκδόσεις Πόλις), που μόλις κυκλοφόρησε, περιγράφεται η αγωνία των σύγχρονων Γάλλων λογοτεχνών και ο προβληματισμός τους για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί.


 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home