Η ιστορία ενός ανεκπλήρωτου πάθους, μιάς εμμονής ή μιά ευκαιρία να γραφτεί με διαφορετικό τρόπο η μεταπολεμική πορεία της Γερμανίας; Όλα αυτά μαζί συνθέτουν το έξυπνο και ενδιαφέρον μυθιστόρημα του Γερμανού συγγραφέα HELMUT KRAUSSER με τον ιντριγκαδόρικο (και εμπορικότατο) τίτλο «ΕΡΩΣ»,(Εκδ.Ίνδικτος μετάφρ.Ευαγ.Τομπορη, σελ. 445).

Ένας συγγραφέας σε κρίση δημιουργικότητας προσκαλείται από τον πολυεκατομμυριούχο βιομήχανο Αλεξάντερ φον Μπρύκεν (ο οποίος δεν ειχε εμφανιστεί πουθενά γιά περίπου είκοσι χρόνια), να περάσει ένα διάστημα στον γοτθικού ύφους πύργο του με σκοπό να μεταφέρει στο χαρτί μιά ιστορία.
«Ήρθε ο καιρός να διασώσω κάτι. Όχι απαραίτητα τη ζωή μου, αλλά την ιστορία ενός έρωτα. Του έρωτά μου. Μέχρι τώρα δεν την έχω διηγηθεί, πρέπει όμως να τη διηγηθώ, διαφορετικά θα χαθεί και θα είναι σαν να μην έχει συμβεί ποτέ. Θα ήθελα να γράψετε γιά μένα ένα βιβλίο. Ένα μυθιστόρημα...
...Ότι γραφτεί είναι από κάθε άποψη αληθινό, είναι ο τρόπος να πω δημόσια κάτι πολύ προσωπικό. Ό άνθρωπος τον οποίο αφορά, δεν θα μάθει ποτέ γι’αυτό, ωστόσο, αν το γράψετε τελικά γιά μένα, θα είναι σαν να το μάθαινε, αφού θα το μάθει ο κόσμος.»
Ο συγγραφέας γοητευμένος δέχεται την πλουσιοπάροχη προσφορά και μέσα σε οχτώ ημέρες ακούει τον φον Μπρύκεν να του ξετυλίγει μιά περίεργη ιστορία έρωτα, αυτοεξευτελισμού, διαστροφικής εμμονής και επίδειξης δύναμης η οποία όμως μπορεί και να μην είναι έτσι ακριβώς όπως την περιγράφει ο αφηγητής της...

Ο Αλεξάντερ γόνος της αριστοκρατικής οικογένειας των φον Μπρύκεν της Βαυαρίας, κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών προς το τέλος του Β Παγκόσμιου πολέμου γνωρίζει την συνομήλική του Σόφι - κόρη εργατών. Όλα γύρω του καταρρέουν αλλά, ο έφηβος και ντροπαλός Αλεξάντερ δεν έχει μάτια παρά μόνο γιά την φτωχούλα μικρή που γιά να βοηθήσει την οικογένειά της, του αποσπά 50 μάρκα γιά ένα φιλί. Όταν το Χιτλερικό καθεστώς αποσυντίθεται και οι Σύμμαχοι εισβάλλουν στο Μόναχο, ο φον Μπρύκεν πατήρ αυτοκτονεί δηλητηριάζοντας όλη την οικογένεια σε μιά οπερικού ύφους κίνηση που θυμίζει την αυτοκτονία της οικογένειας Γκαίμπελς στο καταφύγιο του Χίτλερ στο Βερολίνο. Μόνο(??) ο Αλεξάντερ την γλυτώνει και διασώζεται από το δεξί χέρι της οικογένεια,τον διευθυντή της βιομηχανίας, μπαίνοντας σε ένα αεροπλάνο που μεταφέρει διάφορους Ναζί στην Ιταλία. Το αεροπλάνο πέφτει αλλά ο μικρός σώζεται και μετά από διάφορες περιπέτειες απώλειας μνήμης,σύγχισης κλπ μετά από κάποια χρόνια γυρίζει στο σπίτι του και όταν ενηλικιώνεται αναλαμβάνει την πατρική επιχείρηση που συνεχίζει να ανθεί.
Ξεφορτώνεται τον έμπιστο του πατέρα του,τον Κεφερλόερ και κάνει δεξί του χέρι τον γιό του τον Λούκιαν, ο οποίος επιλέγει να βοηθήσει τον Αλεξάντερ παρά τον πατέρα του.
Στο μυαλό του είναι πάντα η Σόφι η οποία είναι όμως χαμένη αφού είχε φύγει από την περιοχή γιά να γλυτώσει. Με τα πολλά και αφού ξοδεύει άπειρα λεφτά και χρόνο την βρίσκει μάλλον τυχαία να ζει μιά φτωχική ζωή και να σπουδάζει παιδαγωγός. Χρησιμοποιώντας την οικονομική του δύναμη τοποθετεί γύρω της ανθρώπους που την γλυτώνουν από βίαιους γκόμενους, από περίεργες καταστάσεις αλλά αυτός δεν εμφανίζεται παρά μόνο μία φορά προσπαθώντας να την γοητεύσει με τον πλούτο του. Η Σόφι αντιδράει απότομα και τρομαγμένα από την επίδειξη πλούτου του αφελή Αλεξάντερ, προσβάλλοντάς τον. Ο φον Μπρύκεν αποφασίζει τότε να μείνει στην σκιά και να παρακολουθεί τα πάντα κρατώντας τον ρόλο του «καλού άγγελου».Τοποθετεί «δίπλα της» τον έμπιστό του Λούκιαν, τον οποίον ωθεί μέχρι και να σχετιστεί με την αγαπημένη του γιά να μπορεί να «κοντρολάρει» έστω εκ του μακρόθεν την ζωή της.

Η Σόφι έχοντας πολλές ανησυχίες, ακολουθεί τον δρόμο του πολιτικού ακτιβισμού. Στην ταραγμένη δεκαετία του 60, μπλέκει με τις τρομοκρατικές ομάδες, λειτουργεί ως καθοδηγητής των αριστεριστών, κάποιες φορές συμμετέχει και η ίδια ενεργά. Επικηρύσσεται από τις αρχές και όταν τα πράγματα σφίγγουν, η ίδια της η οργάνωση την φυγαδεύει στην Ανατολική Γερμανία όπου της αλλάζουν ταυτότητα. Η Σόφι διαπιστώνει ότι η Στάζι παρακολουθεί τα πάντα, ότι το καθεστώς εκεί, είναι χειρότερο από αυτό το οποίο πάλευε τόσα χρόνια και οι αρχές του Μαρξισμού-Λενινισμού που δίδασκε ως καθοδηγήτρια των αριστερίστικων ομάδων πολύ απέχουν από το «τέρας» που έχει δημιουργηθεί στην αντίπερα όχθη. Ο φον Μπρύκεν χάνει τα ίχνη της αλλά μετά από αρκετό καιρό τα ξαναβρίσκει και οργανώνει μιά απόδραση από το καταρρέον κομμουνιστικό καθεστώς. Η Σόφι βρίσκει την «ελευθερία» της,επιλέγει την φυγή προς το άγνωστο και ο φον Μπρύκεν παραμένει στο σκοτάδι...

Τις νύχτες ο συγγραφέας ακούει θορύβους. Ρωτάει τον πιστό Λούκιαν, ο οποίος φροντίζει να μη του λείπει τίποτα (παρότι διαφωνεί με τα σχέδια του αφεντικού του, να αποκαλύψει τα πάντα γιά τη ζωή του), τι είναι αυτό που ακούει...Ο Λούκιαν του αποκαλύπτει ότι ο φον Μπρύκεν χτίζει ένα τεράστιο μαυσωλείο, που πρέπει να είναι έτοιμο γιά την κηδεία του. Το μυθιστόρημα κλείνει με την κηδεία του φον Μπρύκεν αλλά και με την φιγούρα της γυναίκας με το μαύρο βέλο να τον κοιτάει αινιγματικά...

Μυθιστόρημα βαρυφορτωμένο με συμβολισμούς και αναφορές. Μερικοί είναι προφανείς... Ο φον Μπρύκεν που συμβολίζει τον οικονομικό πλούτο της Γερμανίας με την ξέφρενη ανάπτυξη των δεκαετιών 50 και 60 που προσπαθούσε να καθοδηγήσει και να «προστατέψει» τον απλό αλλά νοήμονα άνθρωπο, τον καινούριο απαλλαγμένο από τον εφιάλτη του Ναζισμού Γερμανό που ενσαρκώνεται στο πρόσωπο της Σόφι. Της μπερδεμένης Σόφι που από τη μιά πατάει στον έμφυτο συναισθηματισμό της και τις βάσεις της κουλτούρας της και από την άλλη προσπαθεί να αντιδράσει ακραία στον προστατευτισμό των ίδιων ανθρώπων που εξέθρεψαν το Χιτλερικό μόρφωμα της δεκαετίας του 30. Το αποτέλεσμα είναι από τη μιά ο διαχωρισμός των δύο Γερμανιών που οδήγησε στο «Τείχος» του Βερολίνου και από την άλλη η δημιουργία ενός τερατώδους καθεστώτος στην Ανατολική Γερμανία που ο ένας παρακολουθούσε τον άλλον, που "όλα τά΄σκιαζε η φοβέρα..."

Ο Κράουσερ περιγράφει με ακρίβεια τις σχέσεις της Στάζι με την RAF και τους αριστεριστές των δεκαετιών 60 και 70. Υποστηρίζει καθαρά ότι τα κινήματα χρηματοδοτούντο από το Ανατολικογερμανικό καθεστώς χωρίς απαραίτητα τα μέλη τους να το γνωρίζουν αυτό. Η «προσγείωση» της Σόφι στην σκληρή πραγματικότητα του ανατολικογερμανικού τρόπου σκέψης είναι χαρακτηριστική και πολύ ωραία σκιαγραφημένη από τον συγγραφέα.

Με πολλά δάνεια από τον κινηματογράφο και την επικαιρότητα, το βιβλίο του Κράουσερ είναι μιά διαφορετική ερωτική ιστορία, χαοτική στις λεπτομέρειές της, αφού δημιουργούνται περισσότερα ερωτηματικά στον αναγνώστη όσο προχωράει στην ανέλιξη της ιστορίας. Αυτό που με «τράβηξε» περισσότερο, είναι ότι δεν γνωρίζεις (και δεν θα μάθεις ποτέ) που λέει αλήθεια ο φον Μπρύκεν και που κρύβει ή διαστρέφει τα γεγονότα. Κυρίως η ζωή του αφηγητή στην παιδική του ηλικία και οι σχέσεις του πατέρα του με το Χιτλερικό καθεστώς είναι σχεδόν σίγουρο ότι είναι στην πραγματικότητα διαφορετικές από αυτές που εξιστορεί ο φον Μπρύκεν, ενώ η συμπεριφορά του αφηγητή πολλές φορές παραπέμπουν σε άκρατη ψυχοπάθεια που δεν δικαιολογείται από την ήρεμη αφήγηση των γεγονότων. Η φιγούρα του φον Μπρύκεν ως ένα είδος Σούπερμαν που «διασώζει» το κορίτσι την τελευταία στιγμή από τις κακοτοπιές δεν συνάδει με το ψιλορομαντικό ύφος του βιβλίου αλλά δυστυχώς σε κάποιες στιγμές οδηγεί προς μιά υπερβολή και μιά απώλεια του μέτρου.

Παρά τις ατέλειες του, το μυθιστόρημα είναι ενδιαφέρον, γοητευτικό, και κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Χωρίς να συμμερίζομαι τον ενθουσιασμό άλλων βιβλιόφιλων bloggers (anagnostria και alef), θα ομολογήσω ότι μιά τέτοια πολυεπίπεδη ιστορία «σηκώνει» πολλές αναγνώσεις πράγμα που την καθιστά ακόμα πιό ενδιαφέρουσα και συναρπαστική ενώ η ίντριγκα του «ναι μεν,αλλά...» που θέτει ο συγγραφέας προς το τέλος κλείνοντας το μάτι στον Orson Welles (F for Fake…) δημιουργεί ένα αίνιγμα που μπορεί να μας απασχολεί γιά καιρό μετά την ανάγνωση του μυθιστορήματος...

«Ο φον Μπρύκεν μου έγραψε κι ένα γράμμα στο οποίο με ευχαριστούσε για την καλή συνεργασία.
Η γραφή ήταν τρεμουλιαστή, σχεδόν δυσδιάκριτη, αλλά το περιεχόμενο της επιστολής είχε έναν χαρούμενο τόνο.
Έγραφε ότι στη ζωή υπάρχουν μερικά παράξενα γυρίσματα. Μερικοί άνθρωποι είναι σίγουρο ότι θα κάτσουν με το κοινό, κάποιοι άλλοι είναι γεννημένοι ηθοποιοί, και ακόμα και σήμερα δεν ξέρει ποιό από τα δύο αξίζει περισσότερο να επιδιώξεις. Σημαντικότερο όλων θεωρεί το γεγονός ότι κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος σε ποιά πλευρά αυτού του μεγάλου θεάτρου θα καταλήξει. Είναι στο χέρι της τέχνης να φτιάχνει από ταξιθέτες ήρωες και το αντίθετο. Η ζωή είναι ένας σωρός υλικά από τα οποία γεννιέται αυτό ή εκείνο, και μερικές φορές ακόμα και τίποτα. Είναι ωστόσο ευχαριστημένος, αν και κατηγορεί γιά κάποια πράγματα τον εαυτό του. Τη ζωή του, την καθόρισε ο έρωτας, αυτή είναι μιά περίπλοκη, πολύπλευρη δύναμη, που στο τέλος σε διαλύει, με το συναίσθημα όμως ότι δεν είσαι ολομόναχος και ασήμαντος. Χάρηκε πολύ που τον άκουσα.
Να είστε καλά.»