Δευτέρα, Αυγούστου 29, 2016
posted by Librofilo at Δευτέρα, Αυγούστου 29, 2016 | Permalink
Τα φώτα
Πολυπρόσωπο και πολυεπίπεδο, εντυπωσιακό στη σύνθεση και εξαιρετικό στη δημιουργία, το “νεο-Βικτωριανό” μυθιστόρημα “ΤΑ ΦΩΤΑ” (“The Luminaries”), (Εκδ. Polaris, (ωραία) μετάφρ. Έ.Καλλιφατίδη), σελ.994), της γεννημένης στον Καναδά το 1985, Νεοζηλανδής Eleanor Catton, εντυπωσιάζει κατ'αρχήν με τον όγκο του. Σχεδόν 1000 πυκνογραμμένες σελίδες προδιαθέτουν για ένα χορταστικό βιβλίο αλλά και μια ανάγνωση που προϋποθέτει πολύ και άφθονο χρόνο. Εντυπωσιάζει όμως και με τα βραβεία που συνοδεύουν όχι μόνο το συγκεκριμένο βιβλίο, αλλά και το προηγούμενο (το πρώτο, “The Rehearsal”) της νεότατης συγγραφέως. Τι είναι αυτό το μυθιστόρημα λοιπόν, που απέσπασε το σημαντικότατο βραβείο Man-Booker του 2013, μεταφέρεται στην τηλεόραση ως σειρά και προκάλεσε τόση συζήτηση στο Αγγλοσαξονικό λογοτεχνικό σύμπαν;


“Τα φώτα” διαδραματίζονται στη Νέα Ζηλανδία, πιο συγκεκριμένα στην δυτική ακτή του νησιού, το 1866. Η πόλη που συμβαίνουν τα γεγονότα που αφηγείται η συγγραφέας, είναι η Χοκιτίκα, μια πόλη χρυσοθήρων καθώς εκεί συρρέουν τυχοδιώκτες από όλο τον κόσμο για να δοκιμάσουν τη τύχη τους σκάβοντας στις κοντινές περιοχές για χρυσό. 12 άντρες έχουν μαζευτεί στο καπνιστήριο και σαλόνι ενός ήσυχου ξενοδοχείου στο κέντρο της πόλης για να συζητήσουν κάποια περίεργα συμβάντα που έχουν αναστατώσει τη ζωή της μικρής πόλης κατά τη διάρκεια του δεκαπενθημέρου. Στην ετερόκλιτη παρέα που έχει συγκεντρωθεί, εισβάλλει ο νεοφερμένος (μόλις το ίδιο απόγευμα) Βρετανός Γουόλτερ Μούντι που έχει φτάσει στον τόπο αυτόν με τον ίδιο σκοπό που φτάνουν όλοι, μόνο που εκείνος έχει έρθει τελείως απροετοίμαστος, σχεδόν τυχαία. Έχει φτάσει με το πλοίο ενός εκ των εμπλεκομένων στην παράλογη (όπως φαίνεται σε πρώτη ανάγνωση) ιστορία και καθώς το καθαρό του πρόσωπο και η αφελής ματιά του, κερδίζουν την εμπιστοσύνη των παρευρισκομένων, γίνεται μάρτυρας των αφηγήσεών τους και της διασταύρωσης στοιχείων που κάνουν γύρω από τα τραγικά συμβάντα.

Τι συνέβη λοιπόν, δεκαπέντε ημέρες πριν και τους έχει ταράξει όλους; Ο αποτυχημένος (όπως θεωρείτο από την τοπική κοινότητα) ερημίτης χρυσοθήρας Κρόσμπι Γουέλς, βρίσκεται νεκρός στην καλύβα του, ενώ την ίδια ώρα μια οπιομανής πόρνη, η Ανν Γουέδερελ κείτεται λιπόθυμη στη μέση του δρόμου που οδηγεί στην πόλη, συλλαμβάνεται και μεταφέρεται στη φυλακή – όταν συνέρχεται δεν θυμάται τι συνέβη και κατέρρευσε, ενώ την ίδια ημέρα εξαφανίζεται από την πόλη ο πλούσιος και ιδιοκτήτης ενός κεντρικού ξενοδοχείου, ο νεότατος Έμερυ Στέινς που όλη η πόλη ζήλευε την καλή του τύχη. Το μυστήριο γίνεται ακόμα μεγαλύτερο, όταν στην καλύβα του χρυσοθήρα, ανακαλύπτεται η ύπαρξη ενός θησαυρού που είχε κρυμμένο ο μακαρίτης. Λίγες ημέρες αργότερα καταφθάνει στην πόλη μια γυναίκα που όλοι γνώριζαν ως ιδιοκτήτρια ενός πορνείου, η Λίντια Γκρίνγουεϊ, η οποία διατείνεται ότι είναι η χήρα του εκλιπόντος και ότι το κανονικό της όνομα είναι Λίντια Γουέλς, απαιτώντας να της αποδοθεί η έκταση και το χρυσάφι που βρέθηκε στην καλύβα. Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο όταν η ανανήψασα Ανν Γουέδερελ, αναζητάει απεγνωσμένα τον Έμερυ Στέινς, διατείνεται ότι οι δυο τους είναι ερωτευμένοι και υποστηρίζει ότι είναι κάπου ζωντανός.

Οι 12 άνδρες που είναι συγκεντρωμένοι στο ξενοδοχείο εμπλέκονται ο καθένας με τον τρόπο του στην ιστορία, άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο και αφηγούνται ο καθένας από τη πλευρά του, την δικιά του εκδοχή των γεγονότων  το πριν και το μετά. Ο Γουόλτερ Μούντι γίνεται έτσι ο ακροατής όλων των συνισταμένων που συντείνουν στην περίεργη εμπλοκή του καπετάνιου του πλοίου με το οποίο ο ίδιος έφθασε στην Χοκιτίκα, του Φράνσις Κάρβερ, ο οποίος όμως λίγο αργότερα βλέπει το καράβι του να βυθίζεται στα ανοιχτά του κόλπου. Η ιστορία μπερδεύεται όλο και περισσότερο, ενώ τα πολλά παρακλάδια της την εκτρέπουν σε αρκετές παράλληλες ιστορίες που όλες τελικά θα ενωθούν στην λύση του μυστηρίου.

Οι αφηγήσεις των 12 ανδρών γύρω από τα γεγονότα του δεκαπενθημέρου από την εύρεση του πτώματος του Κρόσμπι Γουέλς στην καλύβα, κρατάνε περίπου ως την μέση του βιβλίου. Για σχεδόν 500 σελίδες παρακολουθούμε ουσιαστικά μια κυκλική αφήγηση γύρω από την ίδια ιστορία. Βεβαίως όλο το βιβλίο ακολουθεί έναν κυκλικό αφηγηματικό τρόπο (που έκανε κάποιους να τον συγκρίνουν με τον τρόπο του Μπόρχες – καμία σχέση), ενώ στο δεύτερο μισό του βιβλίου γίνεται μια αναδρομή στο κοντινό παρελθόν έτσι ώστε να κατανοήσουμε πως φθάσαμε ως εδώ.

Η τεχνική της Κάτον είναι εντυπωσιακή και η δομή του βιβλίου εντυπωσιάζει ακόμα και τον πλέον δύσπιστο αναγνώστη. Μέσα από τις διαφορετικές φωνές των αφηγητών και των παράλληλων αλλά συνδεόμενων ιστοριών τους (ένας Κινέζος χρυσοχόος, ένας Μαορί ανιχνευτής, ένας φαρμακοποιός που εισάγει όπιο, ένας τραπεζικός υπάλληλος, ένας ιδιοκτήτης νυχτερινών κέντρων και προαγωγός, ένας ναυτιλιακός πράκτορας, ο εφημέριος των φυλακών, ένας δικαστικός κλητήρας, ο εκδότης της τοπικής εφημερίδας, ένας εμπορικός αντιπρόσωπος, ένας Κινέζος που είχε τον τεκέ της περιοχής, ένας ξενοδόχος), η συγγραφέας μας δίνει ένα πανόραμα των κοινωνικών σχέσεων της κωμόπολης, του πυρετού του χρυσού, της διαφθοράς, των παιχνιδιών γύρω από τον χρυσό αλλά και της καταφυγής στο όπιο.

Οι περιγραφές της Κάτον συνδυάζονται και με αστρολογικά στοιχεία (που ουδόλως επηρεάζουν την ανάγνωση του ογκώδους κειμένου, απλά διευκολύνουν ή φωτίζουν κάποια πράγματα). Οι 12 αφηγητές αντιπροσωπεύουν τον ζωδιακό κύκλο – ο καθένας τους και ένα ζώδιο, ο αστρολογικός χάρτης για κάθε μήνα του 1866 χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον κάθε χαρακτήρα, την επίδραση του ενός στον άλλον - ενώ οι υπόλοιποι πρωταγωνιστές της ιστορίας και από έναν πλανήτη με την αντίστοιχη επίδρασή του (π.χ.Γουόλτερ Μούντι=Λογική, Φράνσις Κάρβερ=Δύναμη, Λίντια Γουέλς=Πόθος κ.ο.κ.).

Η αφηγηματική δεινότητα της Κάτον κερδίζει τον αναγνώστη. Επηρεασμένη από τους μεγάλους συγγραφείς του 19ου αιώνα, Ντίκενς, Ρ.Λ.Στήβενσον (κυρίως) και με όλα τα τυπικά στοιχεία ενός “παλιομοδίτικου” μυθιστορήματος, τοποθετώντας στην αρχή του κάθε κεφαλαίου μια σύνοψη των πιο καίριων στοιχείων του, όπως ήταν η συνήθεια στα Βικτωριανά μυθιστορήματα, αυτόματα σε εισάγει σε ένα άλλο σύμπαν, το οποίο όμως το κάνει γοητευτικότερο βάζοντας μοντερνιστικά στοιχεία στην πλοκή. Δεν είναι παράξενο που στο σκεπτικό της βράβευσης αναφέρεται το βιβλίο ως ένα “Kiwi Twin Peaks”, διαβλέποντας την επίδραση της υπνωτιστικής ατμόσφαιρας που έχει στις κινηματογραφικές του ιστορίες ο μέγας David Lynch ενώ κάποιος θα μπορούσε να παρατηρήσει την επιρροή στην ανέλιξη της ιστορίας, από τηλεοπτικές σειρές όπως το Breaking Bad και το Wire (το τελευταίο μετά από δήλωση της συγγραφέως!).

Είναι γεγονός βέβαια, ότι στο πρώτο μισό του βιβλίου, η φλυαρία είναι δεδομένη, όπως και οι πλατειασμοί στην αφήγηση – και είναι αναπόφευκτο αυτό, λόγω της επαναληπτικής δομής της ιστορίας. Κάποιες στιγμές ένιωσα ότι είχα φθάσει στα όριά μου, καθώς η ιστορία δεν προχωρούσε, και η συγγραφέας έκανε συνεχώς κύκλους. Στο δεύτερο μισό όμως αισθάνεσαι ότι αυτοί οι κύκλοι λειτουργούσαν ως στρόφιγγες και σε πετάνε με δύναμη μέσα στα γεγονότα για να στροβιλισθείς μαζί με τους ολοζώντανους ήρωες της σαγηνευτικής ιστορίας.

“Τα αληθινά συναισθήματα είναι πάντα κυκλικά – είτε κυκλικά είτε παράδοξα – απλούστατα επειδή τα αίτια και οι εκφράσεις τους είναι τα δυο μισά του ίδιου ακριβώς πράγματος! Η αγάπη δεν μπορεί να υποβαθμισθεί σε έναν κατάλογο των γιατί, και ένας κατάλογος των γιατί δεν μπορεί να συντεθεί σε αγάπη. Όποιος διαφωνεί μ' αυτό δεν υπήρξε ποτέ ερωτευμένος – όχι αληθινά.”


“Τα φώτα” είναι ένα έξοχο δείγμα αφηγηματικού μυθιστορήματος που πατάει πάνω στις κλασσικές λογοτεχνικές δομές. Αστυνομική ίντριγκα, ερωτική ιστορία, ρομαντισμός, κοινωνικό πλαίσιο, ωραίοι διάλογοι, συνεχείς ανατροπές, καλοί και κακοί, οικολογικά και κοινωνικά μηνύματα σε ένα ιδιαίτερα πολυπρόσωπο σκηνικό όπου ορισμένες μικρο-ιστορίες τονίζονται λιγότερο από τις άλλες (με αποτέλεσμα να σου μένουν αναπάντητα ερωτήματα στο τέλος παρά τις 1000 σελίδες για κάποιους από τους ήρωες), άλλες τονίζονται σε βαθμό κουραστικό. Παρά λοιπόν, τις επιμέρους ενστάσεις, οφείλω να πω ότι απόλαυσα την ανάγνωσή του, είναι ένα πολύ ωραίο και χορταστικό μυθιστόρημα - περιμένω με ανυπομονησία την τηλεοπτική μεταφορά του.


 



0 Comments:


Δημοσίευση σχολίου

~ back home