Τετάρτη, Οκτωβρίου 25, 2017
posted by Librofilo at Τετάρτη, Οκτωβρίου 25, 2017 | Permalink
Απ' τον αέρα πιο ελαφριά
Δράμα
δωματίου, είναι το σαγηνευτικό μυθιστόρημα του Αργεντίνου συγγραφέα Federico
Jeanmaire (Βαραδέρο,
1957), με τίτλο “ΑΠ' ΤΟΝ ΑΕΡΑ ΠΙΟ ΕΛΑΦΡΙΑ” (“Mas liviano
que el aire”) - (εκδ. Opera, μετάφρ. Αχ. Κυριακίδης, σελ. 243),
ένα βιβλίο στιλάτο και πολυεπίπεδο, που παίρνει τη μορφή του θρίλερ,
καθηλώνοντας τον αναγνώστη, μέσα από την αφήγηση-μονόλογο μιας γηραιάς
γυναίκας.
Ένας
14άχρονος αποπειράται να ληστέψει μια 93άχρονη γυναίκα έξω από το σπίτι της. Με
την απειλή μαχαιριού, την υποχρεώνει να του ανοίξει την πόρτα και να τον βάλει
στο ρετιρέ διαμέρισμά της. Εκείνη, εκμεταλλεύεται την νεανική του αφέλεια, τον
πείθει ότι τα χρήματά της είναι στο μπάνιο και καταφέρνει να τον κλειδώσει
μέσα. Το μπάνιο δεν έχει παράθυρο, η πόρτα του είναι μασίφ και δεν σπάει, ενώ
και το διαμέρισμα από κάτω είναι κενό, οπότε οι φωνές του νεαρού δεν ακούγονται
από κανέναν. Είναι Πέμπτη 29 Νοεμβρίου και η ομηρεία του νεαρού Σαντιάγο θα
κρατήσει 4 ημέρες, μέχρι την Κυριακή 2 Δεκεμβρίου.
Η υπέργηρη
Ραφαέλα αντί να ειδοποιήσει την Αστυνομία, κάθεται έξω από την πόρτα και μιλάει
στον Σαντιάγο (ή Σάντι όπως τον αποκαλεί χαϊδευτικά). Δεν προτίθεται να τον απελευθερώσει αν δεν του πει την τραγική
ιστορία της μητέρας της, που πέθανε όταν εκείνη ήταν 2 ετών, ενώ κι ο πατέρας
της αυτοκτόνησε, μην αντέχοντας την ντροπή που προκάλεσε ο θάνατος της συζύγου
του και τις φήμες που κυκλοφόρησαν. Το σκάνδαλο που ξέσπασε, παρά την κάλυψη
της υπόθεσης από την αστυνομία ήταν μεγάλο. Η Ραφαέλα έζησε με τις θείες της,
λοιδορούμενη στο σχολείο και με τις ψιθύρους για την μητέρα της να την
ακολουθούν σε όλη της τη μοναχική ζωή. Δεν είχε ποτέ κανέναν να μιλήσει, οπότε
ο έγκλειστος νεαρός αποτελεί τον (όχι και τόσο ιδανικό) ακροατή που ακούσει την
ιστορία της ζωής της και των εμμονών της.
"...ανέκαθεν
θαύμαζα την αποφασιστικότητα της μητέρας μου, το θάρρος της. Και δε μιλάω γι'
αυτό το θάρρος που επέδειξε στο τέλος, αυτό ήταν η λογική κατάληξη μιας
αλληλουχίας γεγονότων που το κατέστησαν αναγκαίο· αυτό που ανέκαθεν θαύμαζα στη
μητέρα μου είναι η τόλμη της, που είχε ένα όνειρο, ένα στόχο να επιτελέσει. Το
αν κανείς το πραγματώσει ή όχι το όνειρό του δε μου φαίνεται τόσο σημαντικό όσο
το να περάσει τη ζωή του κυνηγώντας το. Δε μου φαίνεται. Μετά, το αν
πραγματωθεί ή όχι το όνειρό σου, εξαρτάται από την τύχη σου. Άλλοτε σου
βγαίνει, άλλοτε όχι. Αυτό που μετράει, είναι να γαντζωθείς στο ίδιο όνειρο όσο
ζήσεις. Με μένα δεν συνέβη αυτό. Εγώ δεν ονειρεύτηκα ποτέ τίποτα. Δεν ήμουν
ποτέ θαρραλέα, δε χρειάστηκε ποτέ να πάρω καμιά κεφαλαιώδη απόφαση. Απλώς,
έζησα. Ή, μάλλον επέζησα. Νομίζω πως, απ' όσο θυμάμαι, η μόνη επιθυμία που
γυρόφερε στο νου μου ήταν να πεθάνω. Η μόνη. Να πεθάνω μια και καλή. Αλλά
φοβάμαι πως ο θάνατος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί προσωπικό
όνειρο. Άσε που ούτε αυτό κατάφερα να το πραγματώσω. Ούτε εδώ στάθηκα τυχερή.
Κοίτα πόσων χρονών είμαι. Είμαι πολύ μεγαλύτερη απ' όλους τους ανθρώπους που δε
θέλησαν ή δε διανοήθηκαν ποτέ να πεθάνουν. Παράξενο ε;"
Μια γυναίκα
μεγαλοαστή στο τέλος του βίου της και ένα νεαρό χαμίνι στην αρχή της ζωής του,
βρίσκονται λοιπόν, κάτω από ιδιάζουσες συνθήκες. Εκείνη θέλει να μιλήσει,
εκείνος είναι εγκλωβισμένος. Του δίνει μπισκότα και του μαγειρεύει σνίτσελ τα
οποία περνάει κάτω από το χάσμα της πόρτας. Είναι μια ιδιότυπη εξομολόγηση,
όπου τα συναισθήματα και των δύο εναλλάσσονται συνεχώς όπως και οι ρόλοι τους,
καθώς η γυναίκα όσο περνάει ο χρόνος, νιώθει όλο και πιο δεμένη με τον
αιχμάλωτό της, νιώθει να οικοδομεί μια σχέση έστω κι έτσι με κάποιον που την
ακούει (έστω κι αναγκασμένος) για πρώτη φορά στη ζωή της.
Σε ένα άλλο
επίπεδο όμως, είναι και μια σχέση που αντιπροσωπεύει την ρήξη στην Αργεντίνικη
κοινωνία. Η Ραφαέλα είναι μια μεγαλοαστή που ζει μόνη της σε ένα περιποιημένο διαμέρισμα
μιας καλής συνοικίας του Μπουένος Άιρες. Ο Σαντιάγο είναι ένα χαμίνι του
δρόμου, που ζει σε ένα δωμάτιο με όλη την οικογένειά του. Ο Ζανμέρ υιοθετεί την
πιο ακραία των περιπτώσεων για να δώσει έμφαση στο δράμα που χτίζει. Εκείνη στο τέλος της ζωής της, εκείνος στην αρχή -
δεμένοι σε ένα μοιραίο ταξίδι.
Ο μονόλογός
της είναι το μόνο που υπάρχει στο βιβλίο, την φωνή του νεαρού δεν την ακούμε,
μαθαίνουμε ότι την βρίζει, ότι φωνάζει, ότι παρακαλάει για απελευθέρωση και
φαγητό, ότι κάποιες φορές την καλοπιάνει μπας και την γλυτώσει. Δεν υπάρχει
διάλογος γιατί αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικούς κόσμους που δεν επικοινωνούν
ποτέ. Στα μάτια της Ραφαέλας εκείνη αντιπροσωπεύει τον πολιτισμό και την
ευγένεια, εκείνος την βαρβαρότητα.
Η υπέργηρη
γυναίκα έχει τη δύναμη, έχει τα κλειδιά της πόρτας. Θεωρεί τον εαυτό της
ανώτερο και προσπαθεί να γαλουχήσει τον νεαρό. Μέσα από τον μονόλογό της
περνάει η σύγχρονη Αργεντίνικη πραγματικότητα. Οι γκάουτσος που θεωρούνται
τεμπέληδες και ο ρέμπελος τρόπος ζωής τους έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρο το
κοινωνικό σύνολο (όπως θεωρεί η μεγαλοαστή Ραφαέλα), η οικονομική κρίση, ο
φόβος για την κοινωνική αναταραχή, οι διακρίσεις στην κοινωνία.
Ο
συγγραφέας τονίζει όμως μέσα από τον μονόλογο της Ραφαέλας, το θέμα της
αφόρητης μοναξιάς στη ζωή της, της απομόνωσής της, της καταπίεσης που ένιωσε,
το συναισθηματικό κενό που βίωσε. Δεν γνώρισε ποτέ τη μητέρα της, άκουσε τα
χειρότερα γι' αυτήν, αλλά στα μάτια της αποτελεί ένα είδωλο, μια γυναίκα που
κυνήγησε το όνειρό της, με τον δικό της τρόπο, μια γυναίκα που προσπάθησε να
ξεφύγει από τις συμβάσεις και τα δεσμά της μεγαλοαστικής της ζωής. Μια γυναίκα
που κανείς δεν κατάλαβε ποτέ, γιατί “η επιθυμία κάθε γυναίκας είναι απ' τον
αέρα πιο ελαφριά”.
Ο Ζανμέρ,
τον οποίον αγνοούσα δυστυχώς (αλλά είναι τόσοι πολλοί οι καλοί Αργεντίνοι
συγγραφείς...), αποδεικνύεται μεγάλος μάστορας της αφήγησης, καθώς καταφέρνει να
απογειώσει και να δώσει φτερά σ' αυτό το φαινομενικά στατικό μυθιστόρημα που
εκτυλίσσεται μέσα σε τέσσερις τοίχους και να καθηλώσει τον αναγνώστη με το
έξοχο στυλ και τον ωραίο ρυθμό του “υποχρεώνοντας” σε να το διαβάσεις απνευστί.
Το βιβλίο που είναι ιδανικό για θεατρικό έργο, τιμήθηκε με το σημαντικό
Αργεντίνικο βραβείο Clarin
για το 2009 και
μεταφέρθηκε στη σκηνή πριν μερικά χρόνια με μεγάλη επιτυχία.
Βαθμολογία 80/100
Θα μπορουσατε,σας παρακαλω,να αναφερετε τον τιτλο της ταινιας Ευχαριστω