«Γεννήθηκε στα χρόνια που πεθαίναν.»
...
«Και γιά όλα τα αγόρια της Ευρώπης που γεννήθηκαν εκείνο τον καιρό,τα παιδιά των Ρώσων, Γάλλων, Βέλγων, Σέρβων, Ιρλανδών, Εγγλέζων, Σκωτσέζων, Ουαλών, Ιταλών, Πρώσων, Γερμανών, Αυστριακών και Τούρκων – αλλά και των Καναδών,των Αυστραλών, των Αμερικανών, των Ζουλού, των Γκούρκα, των Κοζάκων, και όλων των άλλων -, η μοίρα τους ήταν γραμμένη σ’ένα απάνθρωπο κεφάλαιο του βιβλίου της ζωής, αμετάκλητη. Κι εκατομμύρια μανάδες με εκατομμύρια λίτρα μητρικού γάλακτος, εκατομμύρια στιγμές γεμάτες κουβεντούλες και μωρουδίστικα λογάκια, ξύλο και φιλάκια, μάλλινα φανελάκια και παπούτσια, σωριάστηκαν ερείπια στην ιστορία, μέσα σε μουσικές εκκωφαντικές και ραγισμένες,ανθρώπινες ιστορίες ειπωμένες μάταια, στάχτες προς τέρψιν του θανάτου, όλα πεταμένα στη μεγάλη χωματερή των ψυχών, και μαζί όλα αυτά τα εκατομμύρια αγόρια με το μεδούλι της ζωής τους, που έμελλε να τα αλέσουν οι μυλόπετρες του επερχόμενου πολέμου.»

Πρέπει να το παραδεχτώ,ο Ιρλανδός SEBASTIAN BARRY είναι ένας πολύ μεγάλος συγγραφέας...Εάν η «Οδύσσεια του Ινάις Μακνάλτυ» που είχα διαβάσει πριν από μερικά χρόνια με είχε καταγοητεύσει,το «ΜΑΚΡΙΑ,ΠΟΛΥ ΜΑΚΡΙΑ» (Εκδ.ΠΟΛΙΣ,σελ. 404) , (89) με συγκλόνισε. Ο τίτλος του βιβλίου (A LONG,LONG WAY),είναι μέρος της πρώτης στροφής του πασίγνωστου τραγουδιού που συνόδευε τα Βρετανικά στρατεύματα στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο «It's a long, long way to Tipperary/ But my heart's right there» .Ο πιό αιματηρός πόλεμος της ιστορίας είναι το ιστορικό φόντο του υπέροχου αυτού μυθιστορήματος.

Ο Γουίλυ Νταν είναι ένας καλοκάγαθος νεαρός που μεγαλώνει υπό τη σκιά ενός αυταρχικού πατέρα μαζί με τις τρεις αδερφές του. Ο πατέρας ένας θηριώδης τύπος που είναι αξιωματικός της Αστυνομίας του Δουβλίνου και περιμένει από τον γιό του να τον διαδεχθεί στο σώμα.Η αγαπημένη του μητέρα πεθαίνει πάνω στη γέννα της μικρής αδερφής και αυτό είναι ένα μεγάλο σοκ στον ψυχισμό του ευαίσθητου Γουίλυ . Δυστυχώς γι’αυτόν, δεν ψηλώνει αρκετά γιά να τον πάρουν στην Αστυνομία, μένει γύρω στο 1.60, ένα αφελές παιδί που το μόνο που θέλει είναι να ανταποκριθεί στις προσδοκίες του πατέρα του. Όταν ξεσπάει ο πόλεμος είναι 18 χρονών θέλει να αποδείξει ότι είναι «άντρας» και κατατάσσεται στον Βρετανικό στρατό.Οι Βρετανοί γιά να πείσουν τους Ιρλανδούς να τους βοηθήσουν τους υπόσχονται ανεξαρτησία, μιά υπόσχεση που δεν έχουν σκοπό να κρατήσουν. Ο Γουίλυ στέλνεται στην Φλάνδρα και πέφτει στα «βαθειά» με το καλημέρα. Η φρίκη του πολέμου τον κυριεύει από την αρχή . Χωρίς να καταλαβαίνει τι γυρεύει σ’αυτά τ α μέρη προσπαθεί να επιβιώσει.Στην πατρίδα όμως η κατάσταση αλλάζει , οι συμπατριώτες του ξεσηκώνονται . Ο Γουίλυ βρίσκεται στη μέση , από τη μιά οι Άγγλοι αξιωματικοί περιφρονούν τους Ιρλανδούς στρατιώτες και τους στέλνουν μονίμως στην πρώτη γραμμή ,από την άλλη , οι Ιρλανδοί που είναι στην πατρίδα και αγωνίζονται κατά των Άγγλων «κατακτητών» μισούν τους συμπατριώτες τους που φοράνε την Βρετανική στολή . Ο Γουίλυ βιώνει αυτή τη κατάσταση όταν στην πρώτη του άδεια στέλνουν το Ιρλανδικό σώμα εθελοντών να καταπνίξει τους εξεγερθέντες συμπατριώτες τους οι οποίοι έχουν ξεσηκωθεί.Ο Γουίλυ ξαφνικά συνειδητοποιεί ότι μάχεται εναντίον συμπατριωτών του και φρικάρει. Γυρίζει στο μέτωπο διαφορετικός, αρχίζει να ενημερώνεται και έτσι σιγά-σιγά αμφισβητεί τον Πατέρα-Αφέντη με τον οποίο ψυχραίνεται . Ο Γουίλυ μέσα στα τέσσερα χρόνια του Πολέμου περνάει όλα τα στάδια,στην αρχή παιδί (σχεδόν μωρό),μετά άντρας, γιά να καταλήξει γέρος μόλις 22 χρονών. Οι Ιρλανδοί συνεχίζουν να πολεμάνε αλλά στην πατρίδα το κλίμα έχει αλλάξει τελείως και όταν ο Γουίλυ τραυματίζεται σοβαρά , δεν βλέπει την ώρα να επιστρέψει στην πρώτη γραμμή γιατί μόνο εκεί αισθάνεται ότι τον καταλαβαίνουν, μόνο όσοι ζούνε την φρίκη των αερίων και των βομβών είναι οι πραγματικοί του φίλοι. Ο Γουίλυ πολέμησε γιά να μείνει χωρίς Πατρίδα,χωρίς Εστία,χωρίς Οικογένεια.

Όπως και στον «Ινίας Μακνάλτυ»,ο Μπάρυ δημιουργεί έναν ήρωα αγαθούλη που δεν έχει επίγνωση των ιστορικών συνθηκών. Άνθρωποι που γίνονται έρμαια της «ανθρώπινης μοίρας», των καιρών που αλλάζουν με δραματική ταχύτητα και εκείνοι δεν συνειδητοποιούν τις εξελίξεις. Ο Γουίλυ Νταν με την καταπληκτική φωνή , που είχε σαν όνειρο να γίνει τραγουδιστής και που όλοι τον φωνάζουν «νάνο» είναι ένα «καλό παιδί» , «υπάκουο και ευσεβές» που βρίσκεται μέσα στη θύελλα των γεγονότων . Θα μπορούσε να σκοτωθεί με το που πάτησε το πόδι στην Φλάνδρα ή με την πρώτη επίθεση των δηλητηριωδών αερίων . Θα μπορούσε να «εκτελεσθεί» γιά δειλία , όταν παρουσιάζεται χεσμένος (κυριολεκτικά) μπροστά στους σνομπ Άγγλους αξιωματικούς γιά να τους αναφέρει ότι σχεδόν όλος ο λόχος έχει εξαφανιστεί από τα αέρια . Ο Γουίλυ είναι ο «αφανής ήρωας», ο «κανένας» ή (αν θέλεις) ο «καθένας» που απλά χρησιμεύει ως ιστορική αναφορά ή ως ένα όνομα σε μιά πλάκα νεκροταφείου.

«Ήταν αλήθεια αυτό που πίστευε η μητέρα του γιά εκείνον. Τραγουδουσε όπως θα τραγουδούσε ένας άγγελος να φανεί τόσο ανόητος ώστε να τραγουδήσει γιά τους κοινούς θνητούς. Η φωνή του ήταν ασυνήθιστη και ψηλή,αλλά όχι φωνή κόντρα τενόρου. Έμοιαζε με μαχαιριά στον αέρα,τόσο καθαρές και δυνατές ήταν οι νότες του. Όπως ένας αληθινός τραγουδιστής, μπορούσε να τραγουδάει απαλά αλλά με δύναμη, με ένταση που δεν ενοχλεί τ’αυτιά. Βέβαια το «Άβε Μαρία» ήταν όλο σε μιά αυστηρή κλίμακα. Και τα Λατινικά κρατούσαν τους άνδρες μακριά από τις παγίδες και τα δίχτυα των αναμνήσεων. Ήταν κάτι εντελώς καινούριο και αναφερόταν στο παρόν. Φαινόταν να εκφράζει την καρτερία και την απομόνωσή τους,τον απεγνωσμένο αγώνα τους να γεφυρώσουν τις ψυχές τους. Μια γέφυρα αέρινη. Γνώριζαν τη λέξη «Μαρία»,γιατί ήταν το όνομα της μητέρας του Θεού. Απ’την ποδιά της μάνας τους μέχρι τώρα,είχαν γαλουχηθεί με τις υποσχέσεις και τις προειδοποιήσεις της καθολικής τους πίστης. Λίγοι μόνο είχαν συνεχίσει τις σπουδές τους μετά το σχολείο και η πίστη τους είχε ξεγυμνωθεί ως το κόκαλο, δεν είχε χάσει όμως τη δύναμή της. Ο Παράδεισος ήταν η επόμενη στάση. Ήταν σίγουροι γι’αυτό. Ήταν σίγουροι γιατί τους το είχαν πει οι μανάδες,οι πατεράδες και οι παπάδες τους.

...Και ο Γουίλυ τραγούδησε, κι ίσως να ήταν πράγματι ερασιτέχνης με ακανόνιστες και αδέξιες αναπνοές, όπως παρατήρησε ο Ο’Χάρα, ο θαυμασμός ομως της πεθαμένης του μητέρας πλημμύριζε το τραγούδι του – πραγματικά , το μυαλό του τώρα φτερούγιζε σε σκέψεις, αναμνήσεις,μιά παιδική φωνή σε ένα δωμάτιο στο Ντόκι, ένα παιδί που τραγουδά στη μητέρα του μετά τη γέννηση της αδερφής του της Ντόλι, τη γέννηση που τη σκότωσε, ο πατέρας του κάθεται αμίλητος στο πλυσταριό και βγαίνει ξαφνικά γιά μιά βόλτα στο σκοτάδι, ένας Θεός ξέρει που θα πήγαινε, και ο Γουίλι, έντεκα χρονών, τρυπώνει κρυφά στο δωμάτιο γιά να τη δει, μιά λεπτομέρεια που την είχε ξεχάσει μέχρι αυτή τη στιγμή του τραγουδιού, μπαίνει μέσα λαθραία γιά να βρεθεί μαζί της και να της τραγουδήσει αυτό το τραγούδι, με τα κέρματα πάνω στα μάτια της και τη μαμή να πλένει το μωρό στην μπροστινή σάλα, και μόνο το μακρινό αγκομαχητό της θάλασσας του Ντόκι κι άλλος κανείς μές στη κρεβατοκάμαρα ,και το τραγούδι του , «Αβε Μαρία, πλήρης χάριτος, ο Κύριος μετά σού», και το πρόσωπο της μητέρας του ν’ακούει χωρίς ν’ακούει...Κάπως έτσι τραγουδούσε τώρα και σ’αυτούς τους ρημαγμένους άνδρες, αυτούς τους καταδικασμένους ακροατές, τα αξιοθρήνητα κορόϊδα που βγήκανε να πολεμήσουν σε έναν πόλεμο δίχως να έχουν καν πατρίδα, σκλάβοι της Αγγλίας και βασιλιάδες του τίποτα – σύμφωνα με τα κρυφά,πικρά λόγια του Κρίστι Μόραν.»

Ο Μπάρυ, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και πολύ επιτυχημένος μυθιστοριογράφος συνέθεσε ένα έργο μακράς πνοής. Σκληρό αλλά και λυρικό , με σοκαριστικές σκηνές μάχης ,με στιγμές μεγαλείου και δειλίας. Δέχθηκε κριτική γιά την υπερβολική ποιητικότητα του βιβλίου του , αν και προσωπικά πιστεύω ότι με αυτό τον τρόπο βοηθάει στην ανάπτυξη και την δυναμική της ιστορίας που περιγράφει. Με την οικογένεια Νταν , ο συγγραφέας έχει ανοίξει λογαριασμό... Ο αξιωματικός της αστυνομίας πατέρας Τόμας Νταν είναι ο βασικός πρωταγωνιστής στο πιό πετυχημένο θεατρικό του έργο "The Steward of Christendom", ενώ η αδερφή του Γουίλυ ,η Άννι είναι ο κεντρικός χαρακτήρας της ομώνυμης νουβέλας "Annie Dunne". Το «ΜΑΚΡΙΑ,ΠΟΛΥ ΜΑΚΡΙΑ» ήταν στην short list γιά το Μπούκερ του 2005 ενώ το τελευταίο μυθιστόρημα του συγγραφέα "Secret scripture"(δες σχετικό άρθρο στην Ελευθεροτυπία) , θεωρείται φαβορί γιά το φετεινό βραβείο.

Το ταξίδι του μικροσκοπικού Γουίλι στην «Έρημη Χώρα» δεν πρόκειται να ξεχαστεί από τον τυχερό αναγνώστη αυτού του αριστουργηματικού μυθιστορήματος.Το γεμάτο εικόνες έργο του Μπάρυ κατακλύζει τις αισθήσεις και συγκινεί στο έπακρο μετατρέποντας την ανάγνωση σε μιά αληθινή εμπειρία.